Trong hành trình sáng tạo với áo dài, chị từng gặp phải những phản ứng hay tranh luận nào từ công chúng khi đưa ra những ý tưởng mới?
Đối với tôi, áo dài là một biểu tượng sống động của văn hóa Việt. Dù trải qua bao đổi thay, chiếc áo dài vẫn luôn hiện hữu như một phần căn tính của người Việt Nam. Quan trọng hơn, áo dài không để ngắm trong viện bảo tàng hay tôn vinh bằng mỹ từ, mà phải được sống trong đời sống hôm nay. Khi một tà áo dài xuất hiện tự nhiên trên phố, trong trường học, công sở hay lễ hội, đó là minh chứng di sản đang “thở” cùng chúng ta.
Tôi luôn tâm niệm rằng áo dài không đơn thuần là trang phục, mà là thực thể biết “thở”, biết “kể chuyện”, phản chiếu vẻ đẹp tâm hồn Việt trong nhịp sống hiện đại. Gần đây, tại một sự kiện văn hóa, nhiều bạn trẻ từ nhiều quốc gia cùng mặc áo dài Việt. Thật xúc động khi thấy một bạn châu Phi, khác biệt về làn da và vóc dáng, vẫn rạng rỡ trong tà áo dài. Điều đó cho thấy áo dài có thể tôn vinh vẻ đẹp của mọi phụ nữ, không phân biệt hình thể, màu da, văn hóa. Áo dài chính là bản sắc giúp thế giới nhận ra Việt Nam hôm nay. Nhiệm vụ của chúng ta là giữ nhịp cầu ấy bền vững, để tà áo dài tiếp tục phát triển kiêu hãnh.
Không chỉ thành công trong nước, chị còn được coi là “sứ giả” đưa thời trang Việt Nam ra thế giới. Chị có thể chia sẻ đôi điều về hành trình mang tà áo Việt đi chinh phục khán giả năm châu?
Tôi thường nói đùa rằng công việc của mình là “mở biên giới văn hóa bằng ngôn ngữ thời trang”. Mỗi chuyến mang bộ sưu tập ra nước ngoài, tôi lại kể một câu chuyện về văn hóa Việt với bạn bè quốc tế. Từ Paris, Roma, Moskva đến New York, áo dài Việt Nam đều để lại dấu ấn.
Kỷ niệm nhiều lắm, nhưng lần nào tôi cũng cố gắng mang hơi thở mới cho áo dài qua cách kết hợp làng nghề truyền thống hay hội họa Việt Nam. Gần đây nhất, trong chương trình Áo dài – Hành trình di sản ở New York, tôi mang hơn 200 tà áo dài Việt trình diễn tại Đại học Columbia. Đó không chỉ là buổi diễn thời trang mà là cuộc giao lưu văn hóa, nơi áo dài trở thành đại sứ kết nối con người. Tôi nhớ hình ảnh những sinh viên quốc tế, từ Á đến Âu, châu Phi, háo hức khoác áo dài, cảm nhận giá trị chung – tình yêu vẻ đẹp truyền thống. Có bạn hỏi tôi về ý nghĩa hoa văn, về câu chuyện chất liệu. Rõ ràng, khi được đặt trong bối cảnh phù hợp, thời trang truyền thống có sức lan tỏa vượt ngôn ngữ và văn hóa. Mỗi cuộc trình diễn ở nước ngoài với tôi là một sứ mệnh: để thế giới hiểu hơn về Việt Nam, và để người Việt xa quê thêm tự hào về cội nguồn.
Chị đã kết nối các làng nghề thủ công truyền thống với thời trang hiện đại ra sao?
Việt Nam may mắn có hàng ngàn làng nghề truyền thống – một gia tài vô giá. Ở các làng dệt lụa tơ tằm, làng thêu ren hay bản làng dân tộc dệt thổ cẩm, tôi thấy lấp lánh tinh hoa ông cha để lại. Thế nhưng từng có thời xã hội chưa đánh giá đúng giá trị đó. Tôi tự hỏi: Tại sao phải đợi thương hiệu nước ngoài tôn vinh lụa, thổ cẩm Việt thì người Việt mới tự hào?
Tôi từng xúc động khi gặp những bà cụ U80 vẫn tuốt sợi, dệt tơ bên khung cửi cổ. Hay những tấm thổ cẩm Zèng của Tà Ôi, lụa Bảo Lộc, đay cói Kim Sơn – tất cả mang câu chuyện văn hóa riêng. Khi đưa các chất liệu ấy vào thiết kế, tôi muốn kể lại câu chuyện về những bàn tay làng nghề dệt nên hồn cốt Việt.
Thật may, xu hướng thời trang thế giới đang trở lại với chất liệu thiên nhiên, bền vững – cơ hội vàng để chất liệu truyền thống Việt tỏa sáng. Nhiều nhà thiết kế trẻ say mê lụa, đũi, thổ cẩm… Chứng tỏ, giá trị xưa nếu được làm mới sẽ tiếp tục sống khỏe. Việc của tôi chỉ là kết nối nghệ nhân – nhà thiết kế, chất liệu truyền thống – ngôn ngữ hiện đại.
Vậy theo chị, đâu là trọng trách của những nhà thiết kế thời trang trong việc gìn giữ và tôn vinh di sản văn hóa?
Tôi cho rằng nhà thiết kế phải ý thức trách nhiệm tự nguyện với di sản. Di sản văn hóa thuộc về cộng đồng, nhưng nghệ sĩ và nhà thiết kế là cầu nối để nó tiếp tục sống trong đời sống hiện đại. Khi thiết kế áo dài hay lấy cảm hứng từ họa tiết dân gian, chúng tôi đang “chạm” vào giá trị bản sắc thiêng liêng – điều đó đòi hỏi năng lực và hiểu biết để thể hiện đúng và đẹp.
“Đúng” là tôn trọng tinh hoa cốt lõi, không làm biến dạng, còn “đẹp” là thổi hơi thở mới để di sản tỏa sáng. Nếu thiếu hiểu biết, thiếu tinh tế và sáng tạo dễ biến thành lố bịch hoặc xa lạ – như một số trường hợp cách tân áo dài không phù hợp. Tôi mong các nhà thiết kế trẻ nhớ rằng: hãy tự hào khi khoác lên di sản tấm áo mới, nhưng phải làm bằng lòng khiêm tốn và sự trân trọng.
“Với tôi, thời trang không đơn thuần là tạo ra quần áo đẹp, thời trang còn là sáng tạo văn hóa. Mỗi bộ sưu tập, mỗi chiếc áo dài tôi làm ra đều mang trong đó một thông điệp về nguồn cội, về câu chuyện con người. Triết lý của tôi giản dị: nếu thiết kế không gắn với văn hóa, với đời sống cộng đồng, thì nó chỉ là một mảnh vải vô tri”.
NTK Minh Hạnh
Triết lý sáng tạo của chị dường như luôn gắn liền với việc tôn vinh bản sắc. Chị có thể chia sẻ thêm về triết lý ấy và thông điệp mà chị muốn gửi gắm qua mỗi thiết kế của mình?
Tôi muốn mỗi tác phẩm khi ra thế giới trở thành đại sứ văn hóa Việt. Khi thêu một bông sen, đó không chỉ vì sen đẹp, mà vì sen là biểu tượng tâm hồn Việt – thanh cao, bền bỉ. Tôi tin thời trang có sức mạnh lan tỏa: một chiếc váy có thể khiến người ta tò mò về chất liệu; một tà áo dài có thể gợi niềm tự hào dân tộc.
Tất nhiên, câu chuyện xưa phải được kể bằng ngôn ngữ hôm nay, để khán giả hiện tại thấy gần gũi. Cuối cùng, điều tôi gửi gắm qua mỗi thiết kế chính là tình yêu – yêu nghề, yêu người, yêu văn hóa dân tộc. Khi làm việc bằng tình yêu và sự chân thành, cái hồn tác phẩm sẽ chạm đến trái tim người thưởng thức. Đó là phần thưởng quý giá nhất cho người sáng tạo như tôi.
Xin cảm ơn chị!
