Làm thế nào giảm tác dụng phụ sau xạ trị ung thư vòm họng?

Trả lời:

Hiện nay, xạ trị và hóa trị là hai phương pháp điều trị chính ung thư vòm họng. Trong đó, xạ trị có nhiều ưu điểm do tế bào ung thư vòm họng khá nhạy với tia xạ. Quá trình xạ trị gây ra một số tác dụng phụ nhưng hiệu quả điều trị mang lại lớn hơn nguy cơ, người bệnh không nên quá lo lắng mà ảnh hưởng tinh thần trước khi xạ trị.

Xạ trị ung thư vòm họng thường có tổng liều xạ từ 30 đến 35 lần, mỗi lần dưới 10 phút. Các tác dụng phụ của xạ trị ung thư vòm họng thường xuất hiện ở nửa sau liệu trình hoặc khi đã kết thúc quá trình xạ. Hầu hết tác dụng phụ ở mức độ nhẹ. Một số tác dụng phụ có thể gặp như viêm niêm mạc, khô miệng, thay đổi vị giác gây chán ăn, sụt cân, viêm da, sạm hoặc đỏ da giống như cháy nắng. Số ít người bệnh có thể bị ù tai, nghẹt mũi, tăng tiết đờm nhớt.

Ung thư vòm họng thường không gây rụng tóc vì tia xạ không ảnh hưởng đến vùng da đầu. Tuy nhiên, nếu xạ trị phối hợp với hóa trị thì hóa trị có thể ảnh hưởng đến lông, tóc của người bệnh.

Để hạn chế tác dụng phụ, bạn nên uống nước thường xuyên. Mỗi lần uống, bạn chia làm từng ngụm nhỏ để giữ ẩm vùng miệng, có thể sử dụng nước bọt nhân tạo, nhai kẹo cao su hoặc ngậm kẹo có vị chanh hay bạc hà nhằm kích thích tuyến nước bọt.

Bạn cần vệ sinh miệng thường xuyên bằng nước lọc, nước muối sinh lý, đánh răng bằng bàn chải mềm, kem đánh răng trung tính, tránh các sản phẩm có cồn như nước súc miệng chứa cồn, caffeine, thuốc lá vì chúng làm khô miệng. Về chế độ dinh dưỡng, nên chọn thực phẩm mềm, dễ nuốt như súp, cháo, khoai tây nghiền, sinh tố, sữa chua… Ưu tiên thức ăn nguội hoặc ở nhiệt độ phòng, tránh ăn quá nóng hoặc quá lạnh vì có thể tăng tổn thương niêm mạc.

Nếu da vùng chiếu tia xạ bị đỏ, khô, bong tróc, bạn nên vệ sinh nhẹ nhàng bằng nước ấm và thấm khô bằng khăn mềm, không chà xát. Thời gian này nên mặc quần áo thoáng, chất liệu mỏng nhẹ. Người bệnh có thể bôi kem dưỡng ẩm với thành phần lành tính do bác sĩ chỉ định, không dùng mỹ phẩm có chất tẩy rửa mạnh, đồng thời tránh nắng, đặc biệt nắng gắt vì vùng da sau xạ trị rất nhạy cảm. Sử dụng máy làm ẩm không khí trong phòng có thể giúp da có đủ độ ẩm, không bị khô căng.

Để giảm mệt mỏi sau xạ trị, bạn cần nghỉ ngơi hợp lý, duy trì chế độ ăn giàu protein để cơ thể phục hồi.

BS.CKII Bùi Lê Phước Thu Thảo
Phó khoa Xạ trị, Trung tâm Ung bướu
Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM