Các phương pháp xạ trị ung thư

Xạ trị dùng tia năng lượng cao (tia X, gamma, chùm hạt electron, proton, hạt nặng…) để tiêu diệt hoặc ức chế tế bào ung thư, hỗ trợ bảo tồn mô lành. Bác sĩ có thể chỉ định xạ trị để điều trị triệt căn hoặc giảm nhẹ triệu chứng, giúp nâng chất lượng sống cho người bệnh.

BS.CKII Bùi Lê Phước Thu Thảo, Phó khoa Xạ trị, Trung tâm Ung bướu, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết ba nhóm phương pháp phổ biến gồm xạ trị ngoài, xạ trị trong và liệu pháp dược chất phóng xạ. Các phương pháp này có thể áp dụng độc lập hoặc kết hợp phẫu thuật, hóa trị, liệu pháp trúng đích, miễn dịch hay nội tiết tùy theo giai đoạn, vị trí u, thể trạng người bệnh.

Xạ trị ngoài

Phương pháp này phổ biến nhất. Khi xạ trị, máy gia tốc tuyến tính phát chùm tia từ bên ngoài cơ thể, hướng chính xác vào khối u theo kế hoạch đã lập trên hình ảnh của máy CT, MRI hay PET-CT. Xạ trị ngoài cá thể hóa theo từng người bệnh, giảm ảnh hưởng mô lành nhờ lập kế hoạch, cố định tư thế.

Các kỹ thuật hiện đại thường dùng trong xạ trị ngoài gồm IMRT (xạ trị điều biến liều), VMAT (xạ trị điều biến thể tích theo hình cung), SRS (xạ phẫu định vị) và SBRT (xạ trị định vị thân). Trong đó, IMRT và VMAT có thể điều chỉnh cường độ, đường đi của tia để tập trung liều vào u, giảm tác dụng phụ. SRS và SBRT là xạ trị liều cao, nâng độ chính xác cho tổn thương nhỏ, chọn lọc.

Xạ trị ngoài phù hợp cho nhiều loại ung thư như phổi, vú, tuyến tiền liệt, gan, não, dạ dày, xương, trực tràng, hậu môn…

Xạ trị trong

Bác sĩ Thảo cho biết xạ trị trong hay xạ trị áp sát là đặt nguồn phóng xạ nhỏ vào trong hoặc sát khối u để bức xạ phát ra tập trung liều cao ngay tại chỗ. Ưu điểm của phương pháp này là thời gian điều trị ngắn, hiệu quả cao với các khối u tại chỗ, giảm tác động đến mô lành xung quanh.

Xạ trị trong thường áp dụng điều trị thư cổ tử cung, tuyến tiền liệt, đầu – cổ (lưỡi, miệng…), mắt (hắc tố màng mạch, kết mạc), vú (một số trường hợp sau bảo tồn vú)…

Liệu pháp dược chất phóng xạ

Dược chất phóng xạ (thuốc gắn đồng vị phóng xạ) được đưa vào cơ thể qua đường uống hoặc tiêm. Thuốc hướng tới mô hoặc thụ thể đặc hiệu (ví dụ mô giáp, thụ thể somatostatin, PSMA…) rồi phát tia xạ tiêu diệt tế bào ung thư từ bên trong.

Liệu pháp này thường được chỉ định điều trị ung thư tuyến giáp biệt hóa (I‑131 sau phẫu thuật để tiêu diệt mô giáp còn sót, điều trị di căn), u thần kinh nội tiết (cho khối u có thụ thể somatostatin), ung thư tuyến tiền liệt di căn…

Bác sĩ Thảo lưu ý mỗi người bệnh có phác đồ, liều lượng tia xạ khác nhau. Do đó, khi khám tại bệnh viện, bác sĩ sẽ trao đổi rõ mục tiêu, quy trình, tác dụng phụ cũng như cách tự chăm sóc sau xạ cho người bệnh trước điều trị.

Nhật Minh