Uống quá nhiều nước, lạm dụng thực phẩm chức năng hay ăn giàu protein là những thói quen nhiều người cho là tốt nhưng lại có thể đang âm thầm tàn phá thận.
Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) ước tính cứ 7 người trưởng thành ở Mỹ thì có hơn 1 người mắc bệnh thận mạn tính (CKD). Con số này tương đương 35,5 triệu người, hay 14% dân số. Đáng báo động hơn, 90% trong số đó không biết mình mắc CKD, một tình trạng thận bị tổn thương theo thời gian và không thể lọc máu hiệu quả, khiến dịch và độc tố tích tụ trong cơ thể, làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim, đột quỵ.
Các bác sĩ cho biết một số thói quen “lành mạnh” phổ biến sau đây có thể đang âm thầm gây hại cho thận.
Tiêu thụ quá nhiều protein
Đây là thói quen “lành mạnh” được các chuyên gia trích dẫn nhiều nhất về khả năng gây hại cho thận, đặc biệt là khi nhiều người lạm dụng thức uống giàu protein trong chế độ tập luyện. “Ăn gấp đôi hoặc gấp ba lượng protein được khuyến nghị không giúp xây dựng nhiều cơ bắp hơn mà chỉ khiến thận của bạn phải làm việc quá sức”, bác sĩ chuyên khoa tiết niệu David Shusterman cho biết.
Một nghiên cứu năm 2020 trên Journal of the American Society of Nephrology (JASN) đã chỉ ra mối liên hệ giữa chế độ ăn giàu protein với sự gia tăng tỷ lệ mắc mới CKD, vì thận chịu trách nhiệm lọc protein từ máu. Theo thời gian, gánh nặng này có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng.
Bác sĩ chuyên khoa thận Tim Pflederer, Giám đốc y tế của Evergreen Nephrology, cho biết thêm protein từ thịt động vật đặc biệt nguy hiểm đối với những người đã mắc CKD. Pflederer khuyên nên chuyển từ protein động vật sang protein thực vật như các loại đậu, đậu nành, hạt và ngũ cốc nguyên hạt như diêm mạch (quinoa), đậu lăng.
Một nghiên cứu năm 2021 trên tạp chí Nutrients kết luận rằng chế độ ăn chay giúp cơ thể xử lý tốt hơn các biến chứng của bệnh thận mạn tính (CKD). Bác sĩ Shusterman gợi ý nên theo dõi lượng protein nạp vào: “Hãy tính khoảng 0,8-1 gram protein cho mỗi kg trọng lượng cơ thể hàng ngày, trừ khi bác sĩ có chỉ định khác”.
Ảnh minh họa: SciTech Daily
Uống thực phẩm chức năng
Các bác sĩ cảnh báo một số loại thực phẩm bổ sung phổ biến có thể âm thầm hại thận, đặc biệt khi dùng liều cao. Ví dụ, nghệ, vitamin C hay canxi có thể dẫn đến sỏi thận, còn vitamin D lại nguy hiểm cho người có bệnh thận mạn tính. Tình trạng lạm dụng này ngày càng phổ biến trong bối cảnh thị trường thực phẩm bổ sung trị giá hàng tỷ USD tại Mỹ không được FDA kiểm soát chặt chẽ trước khi sản phẩm ra thị trường.
“Các sản phẩm bổ sung vitamin D có thể tương tác với chất gắn kết phốt phát chứa nhôm, vốn thường được dùng để giảm nồng độ phốt phát trong máu ở bệnh nhân thận mạn tính”, dược sĩ HaVy Ngo-Hamilton, nhà tư vấn lâm sàng của BuzzRx, giải thích. “Do đó, vitamin D có thể làm tăng nồng độ nhôm đến mức có hại ở những người này”.
Không chỉ vậy, các sản phẩm bổ sung kali cũng có thể gây nguy hiểm. Điều đáng lo ngại là một số loại thảo dược bổ sung cũng chứa kali mà có thể chúng ta không hay biết. “Những người bị bệnh thận mạn tính, nhất là đang chạy thận, phải kiểm soát rất kỹ lượng kali ăn uống hàng ngày để tránh bị tích tụ trong máu”, thành viên Hiệp hội Dược lâm sàng Mỹ (ACCP) nói thêm.
Uống trà thải độc
Trà thải độc được quảng cáo là có thể loại bỏ độc tố và chất thải dư thừa, đồng thời thúc đẩy giảm cân. Tuy nhiên, rất ít bằng chứng khoa học ủng hộ điều này. Bác sĩ Shusterman cho biết những sản phẩm đó thậm chí có thể gây hại cho thận.
Thứ nhất, các loại trà chứa chất lợi tiểu, làm tăng lượng nước tiểu (do đó gây “giảm cân” nhanh chóng). Điều này có thể dẫn đến mất nước và mất cân bằng điện giải, cả hai đều gây căng thẳng cho thận. Trà thải độc cũng thường chứa các thành phần thảo dược không được kiểm soát như rễ cam thảo, lá phan tả diệp (Senna leaf) đều có hại cho thận.
“Cách giải độc tốt nhất chính là bộ máy mà cơ thể bạn đã có sẵn: thận của bạn”, bác sĩ Shusterman nói. “Hãy hỗ trợ chúng bằng thực phẩm toàn phần, chất xơ và uống đủ nước. Bỏ qua các trào lưu nhất thời và tin vào cơ chế sinh học của bạn”.
Uống quá nhiều nước
Bạn hoàn toàn có thể bị thừa nước, đặc biệt khi uống một lượng nước quá lớn trong thời gian ngắn. Thận chịu trách nhiệm cân bằng lượng nước và chất điện giải (như natri) nhưng chúng chỉ có thể xử lý khoảng 0,8 đến 1,0 lít nước mỗi giờ. Nếu uống nước nhanh hơn tốc độ thận có thể lọc, các chất điện giải trong máu có thể bị pha loãng.
“Uống quá nhiều nước có thể dẫn đến một tình trạng gọi là hạ natri máu (hyponatremia), đây là sự sụt giảm nồng độ natri trong máu đến mức nguy hiểm”, bà Kristin Koskinen, chuyên gia dinh dưỡng tại Richland, Washington, cho hay.
Bà giải thích thêm natri là một chất điện giải quan trọng, đóng vai trò như “người điều phối giao thông” của cơ thể, có chức năng điều chỉnh việc phân bổ nước đi khắp cơ thể và lượng nước được đưa đến bàng quang. “Mặc dù tình trạng ngộ độc nước tương đối hiếm gặp, nó vẫn có thể xảy ra nếu bạn uống nhiều hơn lượng nước mà cơ thể có thể bài tiết”, bà Koskinen nói.
Bác sĩ Shusterman cho biết thêm quy tắc chung là hãy uống khi khát. Ông cũng chỉ ra rằng nước tiểu nên có màu vàng nhạt nếu đã uống đủ nước.
Dùng thuốc giảm đau NSAID
Các loại thuốc chống viêm không steroid (NSAID) như aspirin, ibuprofen (Advil, Motrin) và naproxen (Aleve) là những loại thuốc không kê đơn được dùng để giảm đau, viêm và sốt. Vì chúng không gây nghiện và dễ mua, nhiều người dùng mà không suy nghĩ. Tuy nhiên, lạm dụng NSAID là “con đường nhanh nhất dẫn đến căng thẳng cho thận”, bác sĩ Shusterman nói.
Theo bác sĩ, hãy chỉ dùng thuốc giảm đau khi thực sự cần. “Đối với những cơn đau nhức hàng ngày, thuốc tốt nhất của bạn là giãn cơ, ngủ đủ giấc và bù nước. Chườm đá và chườm nóng có thể mang lại hiệu quả kỳ diệu mà không gây rủi ro cho thận”.
Bình Minh (Theo Best Life)
