Hai bộ Y tế và Công an đề xuất xây dựng tổng đài quốc gia cấp cứu ngoại viện với một đầu số kết nối trực tuyến các lực lượng y tế, phòng cháy chữa cháy, cảnh sát giao thông, cứu hộ cứu nạn.
Đề xuất được Bộ Y tế nêu trong Dự thảo Đề án phát triển hệ thống cấp cứu ngoại viện giai đoạn 2025-2030. Đây là lần đầu tiên đề án về cấp cứu ngoại viện được xây dựng ở Việt Nam, trong bối cảnh cấp cứu ngoại viện còn nhiều thách thức.
Theo đó, Tổng đài quốc gia cấp cứu ngoại viện với một đầu số duy nhất, tích hợp các đầu số điện thoại khẩn cấp, được vận hành 24/7, kết nối trực tuyến với các lực lượng cấp cứu y tế, phòng cháy chữa cháy, cảnh sát giao thông, cứu hộ cứu nạn… Ứng dụng công nghệ thông tin và trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn để định vị, phân loại cuộc gọi theo mức độ khẩn cấp; lưu trữ và phân tích dữ liệu phục vụ đánh giá, dự báo nhu cầu cấp cứu theo vùng.
Theo đề án, chỉ tiêu cơ bản đến năm 2030 hệ thống cơ sở pháp lý bảo đảm hoạt động cấp cứu ngoại viện. 100% tỉnh, thành kiện toàn hệ thống cấp cứu ngoại viện trên địa bàn. Mã ngành, chương trình đào tạo cấp cứu viên ngoại viện được phê duyệt và triển khai. 100% nhân viên cấp cứu ngoại viện có chứng chỉ hành nghề. 100% xe phương tiện cấp cứu đạt tiêu chuẩn. Hai triệu người tham gia đào tạo cấp cứu ngoại viện tại cộng đồng.
Lộ trình triển khai gồm hai giai đoạn. Từ 2025-2027 thí điểm tại 6 địa phương gồm Bắc Ninh, Hải Phòng, Hà Tĩnh, Đà Nẵng, Khánh Hòa, An Giang. Từ 2027-2030 mở rộng toàn quốc, chuẩn hóa đồng bộ hệ thống cấp cứu ngoại viện.
Xe cứu thương di chuyển trên đường phố Đà Nẵng. Ảnh: Nguyễn Đông
Theo Cục Quản lý khám chữa bệnh, những năm qua hệ thống cấp cứu ngoại viện ở Việt Nam từng bước được hình thành, với một số trung tâm cấp cứu 115 tại Hà Nội, TP HCM và các tỉnh lớn. Mỗi năm, Trung tâm cấp cứu 115 Hà Nội vận chuyển khoảng 30.000 người bệnh, cứu sống 123 ca ngừng tim ngoài bệnh viện, giai đoạn 2019-2024, riêng thời kỳ dịch Covid-19 đã thực hiện hơn 12.000 chuyến cấp cứu. TP HCM xây dựng mạng lưới trạm cấp cứu vệ tinh, xử lý hàng trăm nghìn cuộc gọi mỗi năm.
Tuy vậy, hệ thống này đối mặt nhiều thách thức. Về cơ sở pháp lý, chưa có chiến lược quốc gia riêng cho cấp cứu ngoại viện, bảo hiểm y tế chưa chi trả dịch vụ này, gây khó khăn trong vận hành. Cụ thể, tổ chức điều phối chưa có sự thống nhất toàn quốc; tổng đài 115 chủ yếu tiếp nhận và cử kíp đi cấp cứu, chưa phân loại tình trạng bệnh ngay từ đầu, độ bao phủ dịch vụ còn thấp.
Khoảng 80% nhân viên chưa được đào tạo chuẩn hóa, chưa có chứng chỉ hành nghề riêng cho cấp cứu ngoại viện; chế độ đãi ngộ hạn chế dẫn đến thiếu hụt nhân lực. Về trang thiết bị, khoảng 60% huyện có xe cứu thương; 70% xe chưa đạt tiêu chuẩn quốc tế; tỷ lệ xe cấp cứu mới đạt 0,2/100.000 dân, thấp hơn nhiều so với Singapore (0,8) hay Nhật Bản, Đài Loan (2-3).
Về chất lượng dịch vụ, thời gian phản ứng trung bình cao hơn chuẩn quốc tế (dưới 8 phút đô thị, dưới 15 phút nông thôn) song tỷ lệ bệnh nhân sống sót sau cấp cứu chưa đạt mức khuyến cáo 65%. Chưa có hệ thống đánh giá chất lượng cấp cứu ngoại viện thống nhất.
Chính vì vậy, để thiết lập, hoàn thiện, thống nhất điều phối, cơ chế hoạt động của hệ thống cấp cứu ngoại viện tại Việt Nam, Bộ Y tế xây dựng Đề án phát triển hệ thống cấp cứu ngoại viện giai đoạn 2025- 2030. Mục tiêu là nâng cao năng lực phản ứng khẩn cấp, đảm bảo mọi người dân được tiếp cận dịch vụ cấp cứu ngoại viện nhanh chóng, bình đẳng, tiệm cận chuẩn quốc tế về chăm sóc sức khỏe cộng đồng.
Lê Nga
