6 bí ẩn tài chính lớn trong bóng đá

World Cup 2022 thực sự tốn bao nhiêu tiền?

Ở World Cup 2022, Qatar gây chú ý khi thông báo con số 229 tỷ USD chi phí cho cơ sở hạ tầng trong 11 năm kể từ khi giành quyền đăng cai, theo Reuters. Khoản tiền này cao gấp hàng chục lần các kỳ World Cup trước, chẳng hạn Nam Phi tốn 3,3 tỷ USD cho năm 2010, còn Brazil chi 11,6 tỷ USD ở kỳ 2014.

Tuy nhiên, FIFA chỉ thừa nhận khoảng 6,5 tỷ USD chi trực tiếp cho 8 sân bóng, cơ sở tổ chức và các công trình phục vụ giải đấu. Phần lớn khoản tiền khổng lồ còn lại thuộc về dự án Vision 2030 của Qatar, gồm tàu điện ngầm Doha (36 tỷ USD), trùng tu sân bay quốc tế Hamad (13 tỷ), thành phố Lusail được xây dựng gần như từ đầu, theo BBC Radio. Chính phủ Qatar gộp những dự án này vào “chi phí liên quan World Cup”.

Liệu nên coi đây là chi phí tổ chức giải đấu, hay là chi cho sự phát triển quốc gia mà World Cup chỉ đóng vai trò xúc tác? Các chuyên gia kinh tế thể thao cho rằng, nếu loại trừ hạ tầng quốc gia, chi phí thực sự của World Cup 2022 chỉ khoảng 15 tỷ đến 20 tỷ USD, vẫn cao nhưng không phải là “229 tỷ USD” gây choáng váng.

Đáng chú ý là dù đầu tư khổng lồ, lợi nhuận trực tiếp mà Qatar thu về từ vé, du lịch, hay bản quyền không tương xứng. Phần giá trị lớn hơn nằm ở thương hiệu quốc gia. Một đất nước nhỏ bé, từng bị chỉ trích vì nhân quyền, đã tận dụng World Cup để xuất hiện trước thế giới như một trung tâm thể thao toàn cầu.

Barca và bê bối trọng tài Negreira: Tiền cho báo cáo hay mua chuộc trọng tài?

Ít có bê bối nào gây chấn động La Liga như Negreira. Trong 17 năm, Barca đã trả hơn 8,5 triệu USD cho công ty DASNIL 95 của Jose Maria Enriquez Negreira, cựu phó chủ tịch Ủy ban trọng tài Tây Ban Nha (CTA).

Barca giải thích rằng họ chỉ mua “báo cáo phân tích trọng tài” nhằm giúp cầu thủ hiểu xu hướng cầm còi, giảm căng thẳng trên sân. Nhưng công tố Tây Ban Nha cho rằng không có bằng chứng đủ rõ ràng cho thấy công ty này thực sự cung cấp dịch vụ tương xứng. Các hóa đơn được xuất đều đặn, số tiền lên tới hàng trăm nghìn USD mỗi năm, nhưng không ai tìm thấy tài liệu chi tiết.

Vấn đề nằm ở vị trí của Negreira, khi ông có khả năng ảnh hưởng trực tiếp đến việc phân công và đánh giá trọng tài La Liga. Barca phủ nhận mọi hành vi sai trái, khẳng định chưa bao giờ mua chuộc các trọng tài. Tuy nhiên, hình ảnh CLB vẫn chịu tổn hại nặng nề.

Sau nhiều phiên điều tra, đến nay vẫn chưa có kết luận cuối cùng. Nếu chứng minh được có tham nhũng, đây sẽ là bê bối lớn nhất lịch sử bóng đá Tây Ban Nha. Nếu không, Barca vẫn đối mặt với câu hỏi: Vì sao một đội hùng mạnh phải đều đặn trả tiền cho công ty của một quan chức trọng tài trong gần hai thập kỷ?

Bầu chọn chủ nhà World Cup 2018 và 2022: Những lá phiếu đổi bằng gì?

Quyết định trao World Cup 2018 cho Nga và 2022 cho Qatar được công bố cuối năm 2010, ngay lập tức tạo ra làn sóng nghi ngờ. Tại sao hai quốc gia ít truyền thống bóng đá, một nước bị hạn chế hạ tầng, một nước có khí hậu khắc nghiệt, lại vượt qua Anh, Mỹ và Nhật Bản?

Luật sư Michael Garcia được FIFA giao điều tra. Báo cáo của ông dài 430 trang liệt kê nhiều chi tiết, như những chuyến đi xa xỉ, hợp đồng tài trợ mập mờ, những cuộc gặp riêng giữa quan chức FIFA và đại diện hai nước. Nhưng FIFA chỉ công bố báo cáo được rút gọn xuống 42 trang tháng 9/2014, do luật sư Hans-Joachim Eckert đứng tên, với kết luận chỉ là “không có bằng chứng quyết định”. Garcia lập tức từ chức, khẳng định báo cáo bị làm sai lệch.

Sau đó, FBI và các cơ quan điều tra châu Âu vào cuộc, bắt giữ nhiều quan chức FIFA vì tham nhũng. Nhưng hầu hết cáo buộc tập trung vào bê bối bản quyền truyền hình, không phải vì World Cup ở Qatar và Nga. Một cáo buộc cho thấy 2,5 triệu USD đã được chuyển cho cô con gái 10 tuổi của một quan chức FIFA giấu tên.

Đến nay, điều duy nhất chắc chắn là quá trình bầu chọn World Cup giai đoạn đó chứa đầy bất thường. Nhưng các lá phiếu đổi bằng những gì, vẫn là câu hỏi chưa ai trả lời chắc chắn.

Man City: Bí ẩn từ 115 cáo buộc vi phạm tài chính

Man City là thế lực mới của bóng đá, nơi sức mạnh tài chính có thể biến một đội bóng hạng trung thành đại gia châu Âu. Nhưng đằng sau thành công của đội bóng của giới chủ UAE là 115 cáo buộc tài chính từ Ngoại hạng Anh.

Các cáo buộc xoay quanh việc khai khống doanh thu tài trợ, che giấu thù lao HLV và cầu thủ, vi phạm quy định công bố thông tin và không hợp tác điều tra. Tâm điểm nằm ở các hợp đồng tài trợ với những công ty liên quan trực tiếp đến Abu Dhabi, tập đoàn sở hữu đội bóng. Ngoại hạng Anh nghi ngờ các hợp đồng này được định giá cao bất thường để bơm tiền cho đội bóng, lách luật Công bằng tài chính.

Phiên điều trần độc lập cuối năm 2024 diễn ra trong bí mật. Không tài liệu nào được công khai. Man City kiên quyết phủ nhận, cho rằng mọi hoạt động đều hợp pháp. Với quy mô vụ việc, phán quyết có thể ảnh hưởng không chỉ đến các danh hiệu Man City đã đạt được. Vì các đội bóng lớn khác cũng có thể được trao danh hiệu nếu Man City bị tuyên án.

Đến nay, vẫn chưa có thông tin liệu khi nào vụ việc mới có phán quyết cuối cùng.

World Cup 2006 liệu có quỹ đen?

World Cup 2006 được người Đức gọi là “Sommermarchen” (câu chuyện cổ tích mùa hè). Nhưng gần một thập kỷ sau, báo Đức Der Spiegel tiết lộ những khoản tiền mờ ám đứng sau chiến dịch giành quyền đăng cai của chủ nhà.

Theo điều tra, Ủy ban vận động đăng cai Đức đã lập quỹ khoảng 12,4 triệu USD để chi cho các khoản không rõ ràng, trong đó có 7,6 triệu USD từ giám đốc Robert Louis-Dreyfus của Adidas. Một phần tiền được gửi tới FIFA dưới danh nghĩa chương trình văn hóa, sau đó quay trở lại ban tổ chức. Cách chuyển tiền vòng vo này khiến nhiều người nghi ngờ đây là quỹ đen dùng để mua phiếu bầu.

Các nhân vật cấp cao như trưởng ban vận động Franz Beckenbauer nhiều lần bác bỏ. Khi đó, LĐBĐ Đức chỉ thừa nhận khoản 7,6 triệu USD đã không được sử dụng đúng mục đích là đang điều tra.

Nhưng các tài liệu then chốt đã biến mất, còn vụ kiện bị đình chỉ do hết thời hiệu. World Cup 2006 vẫn được nhớ đến như một lễ hội bóng đá, song lớp bụi mờ tài chính phủ lên hình ảnh trong sạch của bóng đá Đức.

Hợp đồng song song và khoản tiền kỷ lục của Neymar

Những thương vụ liên quan tới Neymar là minh họa rõ ràng cho sự mập mờ trong bóng đá. Khi mua Neymar từ Santos năm 2013, Barca công bố phí chuyển nhượng 66 triệu USD. Nhưng sau khi vụ việc ra tòa, các hợp đồng song song bị lộ, nâng tổng số tiền thực tế lên hơn 93 triệu USD.

Hợp đồng song song là những giao kèo không được đưa vào báo cáo tài chính của Barca, nhằm thuyết phục Neymar và gia đình chọn họ thay vì Real Madrid. Theo Reuters, Santos chỉ nhận được 20 triệu USD phí chuyển nhượng, và khoản tiền còn lại thuộc về gia đình Neymar.

Năm 2017, anh lại trở thành tâm điểm với thương vụ 253 triệu USD sang PSG, kỷ lục thế giới đến nay. Nhiều nguồn tin cho rằng khoản tiền đến từ tập đoàn Qatar Sports Investments (QSI), dưới dạng hợp đồng tài trợ “được định giá cao” nhằm lách luật Công bằng tài chính.

Cũng trong hè 2017, PSG mượn Kylian Mbappe từ Monaco, với điều kiện bắt buộc mua đứt tiền đạo Pháp sau một năm với giá 210 triệu USD. Trường hợp của PSG phần nào giống Man City, khi những hợp đồng tài trợ có giá cao bất thường.

UEFA từng điều tra, nhưng cuối cùng không đưa ra án phạt.

Sáu vụ việc trên cho thấy bóng đá đương đại không chỉ được quyết định bằng chiến thuật và bàn thắng, còn bị những dòng tiền khổng lồ chi phối. Một số bí ẩn có lẽ không bao giờ được giải đáp vì đã hết thời hạn điều tra.

Xuân Bình tổng hợp