Zona thần kinh được coi là bệnh người già do thường ghi nhận ở người trên 50 tuổi, song trẻ em có thể mắc nếu miễn dịch suy giảm, nhiễm thủy đậu sớm.
BS.CKI Tống Thị Ngọc Cầm, Phó giám đốc Y khoa miền Bắc, Hệ thống Tiêm chủng VNVC, cho biết như trên khi Việt Nam ghi nhận rải rác trường hợp mắc zona thần kinh. Ví dụ tháng 9/2024, Bệnh viện Da liễu Trung ương tiếp nhận bé gái 5 tháng tuổi mắc zona thần kinh với biểu hiện mụn nước mọc thành đám ở gáy, vai cánh tay, ngực phải. Trước đó, bé từng mắc thủy đậu khi được một tháng tuổi.
Theo bác sĩ Cầm, zona thần kinh là bệnh hậu của thủy đậu, cùng do virus Varicella Zoster (VZV) gây ra. Tương tự ở người lớn, virus VZV vẫn tồn tại trong hạch thần kinh cảm giác của cơ thể trẻ em sau khi khỏi thủy đậu. Khi hệ miễn dịch của trẻ suy giảm như mắc HIV, suy giảm miễn dịch do bệnh lý, VZV sẽ thức dậy và gây bệnh zona thần kinh cho trẻ.
Theo các nghiên cứu trên thế giới, zona thần kinh vẫn xảy ra ở trẻ em nhưng hiếm gặp hơn người lớn. Như một nghiên cứu về bệnh zona ở trẻ em đăng trên Thư viện Y khoa Mỹ năm 2018, cho thấy có 39 trẻ từ 3 đến dưới 12 tuổi mắc zona thần kinh, với tỷ lệ mắc 0,45/1000 trẻ.
Các bóng nước zona thần kinh mọc từng đám ở vai và ngực bệnh nhi 5 tháng tuổi, điều trị tại Bệnh viện Da liễu Trung ương. Ảnh: Bệnh viện Da liễu Trung ương
Theo bác sĩ Cầm, các yếu tố tăng nguy cơ gây bệnh zona cho trẻ gồm: mắc thủy đậu khi dưới một tuổi, có mẹ mắc thủy đậu trong những tháng cuối thai kỳ. Nghiên cứu 39 trẻ mắc zona thần kinh dưới 12 tuổi ở Khoa Nhi, một bệnh viện tại Ấn Độ, kết luận tỷ lệ mắc zona thần kinh gia tăng ở trẻ em khỏe mạnh có thể là do nhiễm trùng thủy đậu trong tử cung hoặc thời thơ ấu. Bên cạnh đó, trẻ em có nồng độ tế bào miễn dịch NK, lympho và cytokine, nồng độ glubolin miễn dịch thấp, có thể không duy trì được thời kỳ tiềm ẩn của virus, dẫn đến xuất hiện sớm bệnh zona.
“Trẻ mắc zona thần kinh thường ít gây ra các biến chứng đau thần kinh sau zona hơn so với người lớn, triệu chứng bệnh có thể bắt đầu bằng cảm giác đau hoặc nóng rát ở vùng da sẽ xuất hiện các mụn nước khiến trẻ quấy khóc”, bác sĩ Cầm nói.
Khi chăm sóc trẻ tại nhà, cha mẹ cần cho con ăn đủ chất dinh dưỡng, tắm rửa sạch sẽ, mặc quần áo rộng rãi và thoáng mát cho con. Cha mẹ không nên đắp các loại lá, thuốc lá, điều trị theo mẹo dân gian, tắm chà sát vào vùng da đang tổn thương để tránh mụn nước bị vỡ gây nhiễm trùng da, bội nhiễm vi khuẩn làm bệnh trẻ nặng hơn. Trước khi chăm sóc trẻ, người lớn cần rửa sạch tay, tránh đưa tay lên mắt mũi miệng. Nơi ở, khu vực vui chơi của trẻ cần dọn dẹp sạch sẽ, để tránh làm lây lan mầm bệnh thủy đậu trong có trong mụn nước zona cho người chưa có miễn dịch với bệnh.
Phụ nữ tiêm vaccine thủy đậu tại Trung tâm Tiêm chủng VNVC trước khi mang thai. Ảnh: Diệu Thuần
Zona thần kinh hiện chưa thuốc điều trị đặc hiệu, song có thể phòng ngừa hiệu quả bằng vaccine. Việc hạn chế bệnh ở người lớn sẽ giúp bảo vệ trẻ em trước bệnh tật.
Tuy nhiên, vaccine zona thần kinh có khuyến cáo tiêm cho người từ 50 tuổi trở lên và người từ 18 tuổi có nguy cơ cao mắc zona do bị các bệnh lý hoặc sử dụng các thuốc, liệu pháp điều trị gây ức chế hoặc có khả năng bị ức chế miễn dịch. Do đó, người lớn dưới 50 tuổi, trẻ em nên chủng ngừa vaccine thủy đậu để hạn chế mắc bệnh và phát triển zona thần kinh.
Hiện Việt Nam có hai loại vaccine phòng bệnh thủy đậu, trong đó loại Varilrix (Bỉ) dành cho trẻ từ 9 tháng tuổi và người lớn, loại Varivax (Mỹ) dành cho trẻ từ 12 tháng tuổi và người lớn. Lịch tiêm gồm hai mũi cách nhau một đến ba tháng tùy theo độ tuổi. Trẻ tiêm hai mũi vaccine thủy đậu giúp phòng bệnh lên đến 98%. Phụ nữ có kế hoạch mang thai nên chủng ngừa vaccine thủy đậu trước ba tháng để tránh mắc bệnh cũng như truyền kháng thể cho con.
Ngoài vaccine, cha mẹ cũng cần phòng thủy đậu cho trẻ bằng cách mang khẩu trang khi ra đường, dạy trẻ thường xuyên rửa tay, súc họng để tránh lây nhiễm virus. Thường xuyên vệ sinh nhà cửa, nhà trẻ, trường học, lớp học, vật dụng sinh hoạt bằng các chất sát khuẩn thông thường. Khi trẻ có các dấu hiệu cách ly ở phòng riêng đến khi trẻ khỏi bệnh để tránh làm lây lan mầm bệnh ra cộng đồng.
Diệu Thuần
