Số ca ung thư tại Việt Nam đang tăng nhanh, cảnh báo nhu cầu cấp thiết về tầm soát và chuẩn bị điều trị.
Số ca ung thư tại Việt Nam gần gấp đôi trong hơn một thập kỷ, từ 92.000 ca năm 2010 lên hơn 180.000 ca, phần lớn được phát hiện muộn, làm giảm hiệu quả điều trị và tăng chi phí. Tổ chức Ghi nhận Ung thư Thế giới (Globocan) dự báo đến 2045, số ca ung thư mới sẽ tăng 45%.
Bên lề hội thảo nâng cao năng lực ghi nhận ung thư ngày 15/11, BS.CK2 Võ Đức Hiếu, Phó giám đốc Bệnh viện Ung Bướu TP HCM, cho biết tốc độ gia tăng số ca ung thư phản ánh tổng hợp nhiều yếu tố. Trong đó, tuổi thọ dân số tăng là nguyên nhân quan trọng nhất, khi nhiều người Việt bước vào nhóm tuổi trên 50-60, có nguy cơ cao mắc ung thư. Lối sống thay đổi theo hướng bất lợi cũng góp phần gia tăng các loại ung thư như đại trực tràng, vú, gan, tụy, thực quản… với thói quen hút thuốc, sử dụng nhiều rượu bia, ít vận động, thừa cân béo phì và chế độ ăn nhiều thịt đỏ, thực phẩm chế biến sẵn, ít ăn rau và chất xơ.
Môi trường sống và điều kiện lao động cũng là yếu tố rủi ro, gồm ô nhiễm không khí, nguồn nước, hóa chất nông nghiệp và phơi nhiễm nghề nghiệp trong công nghiệp, cơ khí, dung môi hay kim loại nặng, liên quan chặt chẽ đến các ung thư phổi, gan, bàng quang, máu… Thói quen tầm soát còn thấp cũng là vấn đề đáng lo ngại, khi nhiều bệnh nhân chỉ đến viện ở giai đoạn muộn, trong khi tỷ lệ sàng lọc cổ tử cung, vú, đại trực tràng hay gan vẫn dưới khuyến cáo.
Bệnh nhân xạ trị ung thư tại Bệnh viện Ung Bướu TP HCM cơ sở 2. Ảnh: Quỳnh Trần
Số ca ung thư tăng còn phản ánh Việt Nam đang bước vào giai đoạn già hóa dân số nhanh. Sở Y tế TP HCM cho rằng đòi hỏi cấp thiết các biện pháp phòng ngừa, kiểm soát môi trường, giảm thói quen độc hại, mở rộng tầm soát và chuẩn bị nguồn lực điều trị trong 20-30 năm tới.
Ngoài ra, gánh nặng ung thư tăng nhanh cả về số ca mắc mới lẫn chi phí điều trị, vì vậy việc ghi nhận dữ liệu đầy đủ và chính xác là rất quan trọng. Sở Y tế TP HCM giao Bệnh viện Ung Bướu phối hợp Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật thu thập, cập nhật dữ liệu ung thư, đồng thời mở rộng mạng lưới ghi nhận sang các tỉnh thành. Dữ liệu này không chỉ phục vụ nghiên cứu mà còn là cơ sở xây dựng chính sách và các chương trình sàng lọc phù hợp từng địa phương, đồng thời cung cấp thông tin cho Globocan.
Dữ liệu ghi nhận ung thư quần thể giúp theo dõi gánh nặng bệnh theo giới, tuổi và loại ung thư, xác định nhóm nguy cơ cao, đánh giá hiệu quả các can thiệp như tiêm HPV, chống thuốc lá, sàng lọc vú, cổ tử cung hay đại trực tràng, đồng thời dự báo nhu cầu nhân lực và trang thiết bị. Thách thức hiện nay là chất lượng dữ liệu đầu vào, khi một số bệnh viện giao trích xuất cho nhân sự không chuyên y khoa, dễ dẫn đến sai sót về mô tả bệnh án, mã hóa hay định dạng dữ liệu.
Tăng cường khám và tầm soát là chiến lược then chốt, kết hợp truyền thông về lối sống lành mạnh, kiểm soát môi trường, tiêm chủng mở rộng và xây dựng các chương trình sàng lọc phổ biến. Song song đó, ngành y tế cần nâng cao năng lực chẩn đoán và điều trị thông qua đào tạo nhân lực, triển khai mô hình đa mô thức, khám chữa bệnh từ xa và đầu tư cơ sở vật chất tại các bệnh viện ung bướu. Phát triển hệ thống chăm sóc giảm nhẹ, hỗ trợ tâm lý và phục hồi chức năng ngay từ khi chẩn đoán, cùng với nỗ lực bảo hiểm y tế chi trả cho phác đồ và thuốc hiện đại, hướng tới bao phủ toàn dân, giúp Việt Nam giảm thiểu tác động của làn sóng ung thư thời gian tới.
Sau khi sáp nhập địa giới TP HCM, Bà Rịa – Vũng Tàu và Bình Dương từ 1/7/2025, lượng bệnh nhân đến Bệnh viện Ung Bướu cơ sở 2 tăng mạnh. Bệnh viện bố trí thêm 200 giường, triển khai kỹ thuật mới như chụp, nút mạch ung thư gan (TACE) và mở rộng thanh toán BHYT, giúp nhiều người tiếp cận điều trị thuận tiện hơn, đồng thời chi phí y tế tăng theo.
Bệnh viện Ung Bướu TP HCM là cơ sở y tế tuyến cuối điều trị ung thư ở miền Nam và Nam Trung Bộ. Bệnh viện hiện có hai cơ sở, trong đó cơ sở 1 là bệnh viện cũ ở đường Nơ Trang Long (quận Bình Thạnh cũ) và cơ sở 2 mới xây dựng 5 năm tại Thủ Đức.
Lê Phương
