Gần 61% người tiền đái tháo đường mắc gan nhiễm mỡ liên quan rối loạn chuyển hóa, với béo phì và tăng mỡ máu là hai yếu tố nguy cơ chính.
Ths.BS.CK2 Đinh Thị Xuân Mai, tại hội nghị khoa học thường niên Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn ngày 25/10, chia sẻ nghiên cứu khảo sát 258 bệnh nhân tiền đái tháo đường trong ba tháng (3-6/2025), ghi nhận tỷ lệ gan nhiễm mỡ cao bất ngờ ở nhóm này, cao gấp đôi tỷ lệ chung trong cộng đồng (25-30%).
Theo bác sĩ Mai, gan nhiễm mỡ liên quan rối loạn chuyển hóa là thuật ngữ mới thay cho gan nhiễm mỡ không do rượu, nhằm nhấn mạnh vai trò của các rối loạn chuyển hóa – như béo phì, tiền đái tháo đường, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu và tăng huyết áp – trong sự hình thành bệnh. Tiền đái tháo đường là giai đoạn đường huyết tăng nhẹ nhưng chưa đủ để chẩn đoán tiểu đường, hoàn toàn có thể đảo ngược nếu thay đổi chế độ ăn và vận động tích cực.
Bệnh gan nhiễm mỡ chuyển hóa có thể tiến triển thành xơ gan, ung thư gan và làm tăng nguy cơ đái tháo đường type 2 nếu không được phát hiện sớm. Người mắc bệnh thường có thể trạng béo, vòng eo lớn, huyết áp và mỡ máu cao, đồng thời men gan và đường huyết tăng hơn bình thường. Phân tích cho thấy béo phì làm tăng nguy cơ gan nhiễm mỡ gần 4 lần, còn tăng triglyceride làm tăng nguy cơ hơn 2,5 lần.
“Gan nhiễm mỡ có thể phục hồi nếu người bệnh giảm cân, ăn uống lành mạnh, hạn chế rượu bia và duy trì vận động ít nhất 30 phút mỗi ngày”, bác sĩ nói.
Xét nghiệm cho người bệnh. Ảnh: Quỳnh Trần
Theo bác sĩ Mai, các bệnh rối loạn chuyển hóa đang trẻ hóa nhanh, gắn liền với lối sống đô thị “ăn nhanh, ngồi nhiều”. Đáng chú ý, người gầy vẫn có thể mắc gan nhiễm mỡ, liên quan lối sống như ăn nhiều đồ chiên rán, thực phẩm chế biến sẵn, uống rượu bia. Lối sống này khiến cơ thể nạp năng lượng quá mức nhưng tiêu hao rất ít, dẫn đến tích tụ mỡ trong gan và kháng insulin – nền tảng hình thành gan nhiễm mỡ và tiền đái tháo đường.
Bác sĩ khuyến cáo tiền đái tháo đường không chỉ là “giai đoạn cảnh báo” của đái tháo đường thật sự, mà còn ẩn chứa nhiều rối loạn chuyển hóa khác, đặc biệt là gan nhiễm mỡ. Người có nguy cơ cần tầm soát định kỳ, kiểm soát cân nặng, chế độ ăn và mỡ máu để ngăn bệnh tiến triển thành gan mạn tính hay đái tháo đường.
Mỗi người nên khám sức khỏe định kỳ 1-2 lần mỗi năm, nhằm tầm soát phát hiện sớm các bất thường và xử trí kịp thời. Thay đổi lối sống tích cực với chế độ ăn khoa học, vận động đều đặn, duy trì ít nhất 30 phút hoạt động thể lực, như đi bộ nhanh, có thể chia thành nhiều lần ngắn 10 phút nếu bận rộn.
Lê Phương
