MỹTại bãi đậu xe dành riêng cho nhân viên y tế ở Dallas, những chiếc xe sang trọng xếp hàng dài dưới cái nắng gắt, tạo nên khung cảnh mà bác sĩ Scott Yates ví von là “không khác gì một đại lý ô tô Đức”.
Từ sau tay lái chiếc BMW của mình, ông Yates nhìn thấy những thành quả hữu hình của nhiều năm đào tạo khắc nghiệt, The Economist mô tả hôm 14/12. Tuy nhiên, đằng sau biểu tượng của sự thịnh vượng ấy là một bầu không khí u ám. Các đồng nghiệp của ông không hạnh phúc. Họ bước vào nghề y với lời thề Hippocrates để cứu người, nhưng thực tế công việc hàng ngày lại buộc họ trở thành những nhân viên nhập liệu cao cấp, quay cuồng đối phó với các công ty bảo hiểm và thủ tục hành chính. Đây chính là khởi nguồn của một nghịch lý của y tế Mỹ, khi các bác sĩ hưởng mức thu nhập thuộc hàng cao nhất thế giới, nhưng lại đang đối mặt với tình trạng kiệt sức và bất mãn nghề nghiệp trầm trọng hơn bất kỳ quốc gia phát triển nào khác.
Ảnh minh họa: PharmD Live
Theo báo cáo lương thưởng bác sĩ năm 2023 của Medscape, thu nhập trung bình của bác sĩ tại Mỹ đạt mức 352.000 USD/năm, con số mơ ước và cao hơn đáng kể so với mặt bằng chung tại các quốc gia thuộc Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD). Thậm chí ở cấp độ chăm sóc ban đầu, mức thu nhập khoảng 242.000 USD của bác sĩ Mỹ vẫn bỏ xa các đồng nghiệp tại Anh hay Đức.
Tuy nhiên, khảo sát quy mô lớn của The Commonwealth Fund trên 11.000 bác sĩ tại 10 quốc gia phát triển cho thấy 43% bác sĩ Mỹ thừa nhận họ đang bị kiệt sức (burnout). Tỷ lệ này vượt xa mọi quốc gia khác trong nhóm khảo sát. Để so sánh, tại Vương quốc Anh, nơi Hệ thống Y tế Quốc gia (NHS) đang chịu áp lực lớn về ngân sách, chỉ khoảng 1/3 bác sĩ đa khoa báo cáo tình trạng kiệt quệ về thể chất hoặc tinh thần.
Sự kiệt sức không còn là vấn đề cá nhân mà đã trở thành đặc điểm mang tính hệ thống. Bác sĩ Revathi Ravi, chuyên gia nội khoa và nhi khoa tại Boston, mô tả tình trạng này như một “bí mật mở” trong ngành, hội tụ đầy đủ các yếu tố độc hại khiến bà từng cân nhắc bỏ nghề. Celli Horstman, đồng tác giả báo cáo của The Commonwealth Fund, chỉ ra nguyên nhân cốt lõi không nằm ở chuyên môn y khoa mà ở khối lượng công việc mang tính hành chính. Bác sĩ Mỹ đang gánh vác quá nhiều nhiệm vụ, từ việc lập biểu đồ bệnh án phức tạp, xử lý hộp thư điện tử quá tải cho đến những cuộc tranh cãi triền miên để giành quyền lợi thanh toán từ các hãng bảo hiểm. Thời gian dành cho những thủ tục quan liêu này đang lấn chiếm nghiêm trọng quỹ thời gian vốn dĩ phải dành cho bệnh nhân.
Sự bùng nổ của Hồ sơ sức khỏe điện tử (EHRs), vốn được kỳ vọng sẽ hiện đại hóa quy trình khám chữa bệnh, vô tình trở thành gánh nặng lớn nhất. Các nghiên cứu chỉ ra trung bình mỗi bác sĩ gia đình mất gần một giờ mỗi ngày chỉ để trả lời tin nhắn của bệnh nhân. Bác sĩ Tait Shanafelt, chuyên gia nghiên cứu về kiệt sức tại Đại học Stanford, nhận định đại dịch Covid-19 đã thúc đẩy việc sử dụng các ứng dụng y tế từ xa, dẫn đến một “cơn sóng thần tin nhắn” đổ ập vào bác sĩ. Dù công nghệ này hỗ trợ điều trị tốt hơn, nó đồng thời xóa nhòa ranh giới làm việc và gia tăng áp lực vô hình lên đội ngũ y tế.
Hệ quả của tình trạng còn tác động trực tiếp đến an toàn người bệnh và nền kinh tế. Dữ liệu y khoa cho thấy các bác sĩ bị kiệt sức có nguy cơ mắc lỗi chuyên môn cao gấp đôi so với người bình thường và tỷ lệ rời bỏ công việc cũng cao hơn đáng kể. Một phân tích kinh tế năm 2019 ước tính chi phí liên quan đến luân chuyển nhân sự và giảm giờ làm do kiệt sức tiêu tốn của hệ thống y tế Mỹ khoảng 4,6 tỷ USD mỗi năm, tương đương mức thiệt hại 7.600 USD tính trên mỗi bác sĩ đang hành nghề.
Trước thực trạng này, giới chuyên môn đang tìm kiếm các giải pháp mang tính cấu trúc thay vì chỉ dựa vào nỗ lực cá nhân. Các nhà nghiên cứu hướng sự chú ý về mô hình của Australia, nơi một nền tảng hành chính tập trung giúp cắt giảm đáng kể các thủ tục giấy tờ dư thừa. Bên cạnh đó, Jen Brull, Chủ tịch Học viện Bác sĩ Gia đình Mỹ, đặt kỳ vọng vào trí tuệ nhân tạo trong việc tự động hóa các tác vụ lặp lại như lập hồ sơ và mã hóa dữ liệu.
Quan điểm về cách giải quyết vấn đề cũng đang thay đổi căn bản. Bác sĩ Ravi tại Boston chia sẻ nếu như một thập kỷ trước, giải pháp được đưa ra thường là khuyên nhân viên y tế “thực hành chánh niệm” để tự giảm căng thẳng, thì nay ngành y tế đã nhận thức rõ ràng hơn về nhu cầu cấp thiết phải cải tổ hệ thống để giảm tải gánh nặng công việc. Trong lúc chờ đợi những thay đổi vĩ mô, các bác sĩ như Ravi vẫn đang nỗ lực tự cứu mình và đồng nghiệp qua các lớp huấn luyện kỹ năng đối phó với áp lực, nhưng họ hiểu rằng đó chỉ là giải pháp tình thế cho một vấn đề mang tính thời đại.
Bình Minh (Theo The Economist, CNN)
