Tắm nước ấm sai cách vào mùa lạnh có thể gây đột quỵ

Không khí lạnh đang bao trùm miền Bắc và lan xuống Trung Bộ, trong khi Nam Bộ vào mùa khô với nền nhiệt giảm về đêm và sáng sớm. BS.CKI Nguyễn Tấn Sang, khoa Thần kinh, Trung tâm Khoa học Thần kinh, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, ghi nhận nhiều người thích tắm bằng nước ấm để giữ ấm cơ thể khi nhiệt độ môi trường xuống thấp, tuy nhiên khuyến cáo tắm nước ấm không đúng cách có thể gây sốc nhiệt lên hệ mạch máu, tiềm ẩn nguy cơ đột quỵ. Nguy cơ này xảy ra cao hơn ở người lớn tuổi hoặc mắc bệnh nền như tăng huyết áp, bệnh tim mạch, xơ vữa mạch.

Khi thời tiết lạnh, cơ thể phản ứng bằng cách co mạch để giữ nhiệt. Tắm bằng nước trên 38 độ C sau khi ở ngoài trời về hoặc vừa tiếp xúc không khí lạnh, mạch máu có xu hướng giãn nhanh trong vài giây. “Sự chuyển đổi từ co mạch sang giãn mạch quá nhanh giống như siết chặt rồi mở bung đường ống nước”, bác sĩ Sang giải thích, thêm rằng lúc này thành mạch phải chịu áp lực lớn, dễ rách gây xuất huyết não hoặc hình thành huyết khối gây tắc mạch.

Thói quen xối nước ấm trực tiếp lên đầu có thể làm cho não và các mạch máu vùng đầu – cổ chịu tác động nhiệt đột ngột. Tác động nhiệt không chỉ làm thay đổi huyết áp mà còn ảnh hưởng đến nhịp tim và hệ thần kinh tự động. Khi mạch giãn nhanh, tim buộc phải tăng nhịp để bơm máu bù.

Không nên tắm ngay khi vừa từ môi trường lạnh vào nhà hoặc từ phòng lạnh ra nơi nóng. Vào mùa lạnh, mạch máu co lại, huyết áp dễ tăng, đặc biệt sáng sớm và đêm muộn. “Cơ thể lạnh run mà tắm nóng ngay thì nguy cơ đột quỵ “kép” tăng cao do tim và não phải chịu hai lần sốc nhiệt liên tiếp”, bác sĩ Sang nói.

Trung tâm Khoa học Thần kinh, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM thời gian qua ghi nhận một số ca đột quỵ xảy ra ngay sau khi tắm nước nóng vào mùa lạnh. Như ông Long, 67 tuổi, bị tăng huyết áp, có thói quen tắm nước nóng vào buổi tối. Hôm nhập viện, ông đột ngột ngã quỵ trong phòng tắm, méo miệng, liệt nửa người phải. Kết quả chụp MRI và CT mạch máu não cho thấy xuất huyết não vùng hạch nền – vị trí dễ tổn thương ở người bị tăng huyết áp kéo dài. Bác sĩ Sang giải thích các mạch máu ở người lớn tuổi đã xơ cứng và kém đàn hồi, nếu thay đổi nhiệt độ đột ngột dễ khiến mạch máu bị tác động, vỡ.

Tương tự, bà Hoa, 58 tuổi, nhồi máu não do huyết áp tụt nhanh làm giảm tưới máu đến não. Người nhà cho biết bà đóng kín phòng, bịt thông hơi vì sợ lạnh, tắm khoảng 10 phút thì bị choáng, ngất. Bác sĩ Tấn Sang đánh giá đây là kiểu đột quỵ thầm lặng, dễ xảy ra trong không gian kín và thường bị nhầm với ngất do mệt.

Bác sĩ Tấn Sang khuyên vào mùa lạnh khi tắm cần để cơ thể thích ứng từ từ, bắt đầu với nước ấm 35-37 độ C, xối vào tay, chân, vai trước rồi mới rửa đầu, tránh xối trực tiếp nước nóng lên đầu. Không tắm lâu trong phòng tắm kín, tránh tắm ngay sau khi đi ngoài trời lạnh, vận động mạnh hoặc sau ăn no. Sau tắm, nên lau khô nhanh, mặc ấm ngay, không bước ra môi trường lạnh đột ngột để hạn chế dao động huyết áp. Dấu hiệu như choáng, đau đầu, tê yếu tay chân, mờ mắt, khó nói sau khi tắm thường bị bỏ qua vì nghĩ chỉ do thay đổi nhiệt. Trong khi đó, những dấu hiệu này có thể là điểm khởi phát đột quỵ cấp.

Người bệnh tim mạch, tăng huyết áp, tiểu đường, rối loạn mỡ máu, từng đột quỵ hoặc trên 60 tuổi cần đặc biệt thận trọng, nên kiểm soát huyết áp đều đặn và khám định kỳ tại chuyên khoa thần kinh, tim mạch. Các bất thường mạch máu não có thể được phát hiện qua chụp CT, MRI bằng các thế hệ máy mới như MRI 3 Tesla, CT 1975 hay CT 100.000 lát cắt, từ đó đánh giá mức độ hẹp, phình mạch, xơ cứng hoặc nguy cơ hình thành huyết khối. Phát hiện sớm giúp bác sĩ xây dựng chế độ kiểm soát và điều trị phù hợp cho người bệnh, giảm rủi ro trước những thay đổi nhiệt độ đột ngột trong mùa lạnh.

Trọng Nghĩa