Thuốc tiêm ngừa HIV giá rẻ sắp ra mắt

Hôm 24/9, hai hãng dược phẩm Ấn Độ là Dr Reddy’s Laboratories và Hetero Labs công bố kế hoạch sản xuất và phân phối phiên bản generic của thuốc Lenacapavir từ năm 2027. Mức giá này dự kiến áp dụng tại 120 quốc gia có thu nhập thấp và trung bình, những nơi đang chịu gánh nặng lớn nhất từ HIV.

Lenacapavir, do Gilead Sciences (Mỹ) phát triển với tên thương mại Yeztugo, là bước đột phá trong dự phòng HIV. Thuốc được bào chế dưới dạng tiêm, chỉ cần sử dụng hai lần mỗi năm (6 tháng/lần) và đã chứng minh hiệu quả ngăn ngừa lây nhiễm gần như tuyệt đối trong các thử nghiệm lâm sàng quy mô lớn.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), đại dịch HIV đã cướp đi sinh mạng của 44 triệu người và vẫn lây nhiễm cho 1,3 triệu người mỗi năm. Giới chuyên môn, bao gồm các bác sĩ và nhà hoạt động, nhận định loại thuốc tiêm này có thể trở thành công cụ thay đổi cuộc chiến chống HIV/AIDS.

Mức giá 40 USD/năm (khoảng 1 triệu đồng) của phiên bản generic rẻ hơn rất nhiều so với chi phí lên tới 28.000 USD/năm (hơn 739 triệu đồng) của biệt dược Yeztugo tại Mỹ. Điều này sẽ giúp hàng triệu người ở các quốc gia đang phát triển có cơ hội tiếp cận phương pháp phòng ngừa tiên tiến.

“Việc sản xuất Lenacapavir dạng generic là vô cùng cần thiết, nhằm đảm bảo phương pháp đột phá này không chỉ dành cho một số ít người có đặc quyền”, giáo sư Saiqa Mullick, Giám đốc khoa học tại Viện Sức khỏe Sinh sản và HIV Wits (Nam Phi), nhấn mạnh.

Thỏa thuận sản xuất này là kết quả của một nỗ lực hợp tác quốc tế. Unitaid, một cơ quan y tế toàn cầu do WHO bảo trợ, đang hỗ trợ kỹ thuật và tài chính cho Dr Reddy’s, cùng với Sáng kiến Tiếp cận Y tế Clinton. Trong khi đó, Quỹ Gates hợp tác với hãng Hetero.

Bà Carmen Perez Casas, Trưởng bộ phận chiến lược HIV của Unitaid, cho biết mức giá 40 USD tương đương với chi phí của thuốc PrEP dạng uống hiện nay. Tuy nhiên, liệu trình tiêm 6 tháng/lần sẽ giải quyết nhiều rào cản cho những người gặp khó khăn trong việc tuân thủ uống thuốc mỗi ngày do sự kỳ thị hoặc các vấn đề hậu cần. Đây là một phần trong thỏa thuận cấp phép miễn phí bản quyền mà Gilead đã ký với 6 nhà sản xuất vào năm ngoái, cho phép họ bán thuốc tại 120 quốc gia sau khi được phê duyệt.

Mặt khác, thỏa thuận của Gilead vấp phải chỉ trích từ các nhóm vận động vì đã loại trừ các quốc gia có thu nhập trung bình-cao, đặc biệt là ở khu vực Mỹ Latinh. Bà Casas cho biết Unitaid đang hỗ trợ các quốc gia này tìm cách vượt qua rào cản tiếp cận, đơn cử như Brazil, quốc gia đã tham gia thử nghiệm nhưng lại không nằm trong danh sách được hưởng lợi từ thuốc generic.

Trong thời gian chờ các nhà sản xuất generic sẵn sàng, Gilead đang hợp tác với Quỹ Toàn cầu Chống AIDS, Lao và Sốt rét cùng chính phủ Mỹ để cung cấp thuốc biệt dược với giá ưu đãi cho 2 triệu người, bắt đầu từ năm nay. Song, chuyên gia ước tính nhu cầu thực tế có thể lên tới hơn 10 triệu người, cho thấy tầm quan trọng của việc sớm có thuốc generic giá rẻ trên quy mô lớn.

“Sự hiện diện của thuốc generic giá cả phải chăng sẽ nhân lên mạnh mẽ tác động của sáng kiến mang tính bước ngoặt này,” ông Peter Sands, Giám đốc điều hành Quỹ Toàn cầu, chia sẻ.

Bình Minh (Theo Reuters)