Thuyên tắc phổi do huyết khối tĩnh mạch

Chị My bị phù chân phải một tháng trước, được chẩn đoán suy tĩnh mạch mạn tính chi dưới, uống thuốc điều trị và mang vớ tĩnh mạch, thay đổi lối sống. Ba tuần sau, chị đột ngột khó thở, thở nông, đau vùng sườn phải, cấp cứu tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM.

BS.CKI Đỗ Anh Tuấn, khoa Nội tim mạch 1, Trung tâm Tim mạch, cho biết chị My nhập viện trong tình trạng khó thở đột ngột, đau vùng hạ sườn phải. Kết quả ghi nhận huyết khối không hoàn toàn trong tĩnh mạch sâu chi dưới (tức chỉ cản trở một phần lưu thông máu), thuyên tắc phổi cấp.

Thuyên tắc phổi xảy ra khi cục máu đông hình thành ở chi dưới, di chuyển qua hệ tĩnh mạch về tim rồi bơm vào động mạch phổi, gây tắc nghẽn dòng máu lên phổi, làm giảm oxy máu, tăng áp lực động mạch phổi, có thể dẫn đến tử vong nếu không điều trị kịp thời.

Chị My cho biết uống thuốc tránh thai kết hợp chứa estrogen gần một năm nay. ThS.BS.CKII Huỳnh Thanh Kiều, Trưởng khoa Nội tim mạch 1, Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho rằng estrogen trong thuốc tránh thai làm tăng sản xuất yếu tố đông máu và giảm hoạt động các chất chống đông tự nhiên như protein C, protein S. Điều này làm tăng nguy cơ hình thành huyết khối, nhất là ở phụ nữ có sẵn tình trạng ứ trệ máu tại chân. Sự kết hợp giữa ứ trệ máu trong tĩnh mạch sâu và dùng estrogen khiến bệnh nhân dễ hình thành huyết khối. Khi một phần cục máu đông tách ra và di chuyển lên phổi, thuyên tắc phổi xảy ra.

Chị My may mắn cấp cứu sớm. Bác sĩ điều trị cho chị bằng thuốc kháng đông để ngăn huyết khối lớn thêm, phòng thuyên tắc tái phát. Sau 48 giờ, chị My giảm khó thở, chân bớt phù, huyết động ổn định, xuất viện sau 5 ngày, tiếp tục điều trị kháng đông tại nhà và được hẹn tái khám định kỳ. Bác sĩ cũng hướng dẫn chị đổi loại thuốc tránh thai hoặc chuyển sang biện pháp ngừa thai khác.

Thuyên tắc phổi là biến chứng nghiêm trọng của huyết khối tĩnh mạch sâu. Tùy thuộc vào mức độ phổi bị ảnh hưởng, kích thước cục máu đông và tình trạng bệnh lý đi kèm liên quan đến phổi hoặc bệnh tim tiềm ẩn, thuyên tắc phổi biểu hiện nhiều triệu chứng khác nhau. Triệu chứng thường gặp là khó thở đột ngột, đau ngực khi hít thở, khi ho, ho ra máu, nhịp tim nhanh, ngất hoặc choáng, ho ra máu, sưng, đau, đỏ.

Người có nguy cơ cao bị thuyên tắc phổi gồm có tiền sử bản thân hoặc gia đình từng bị hình thành cục máu đông, người đang mắc bệnh lý về tim và mạch máu, ung thư, rối loạn đông máu. Một số yếu tố khác như hút thuốc lá, thừa cân béo phì, thuốc tránh thai, liệu pháp thay thế hormone có estrogen, phụ nữ mang thai… Khi xuất hiện các triệu chứng nghi thuyên tắc phổi, người bệnh cần đến bệnh viện ngay để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Thu Hà