Việc mua lại hãng game Electronic Arts (EA) cho thấy tham vọng của Arab Saudi trong việc kiểm soát ngành công nghiệp thể thao điện tử sau những bước đi gây chú ý ở bóng đá, golf và quyền Anh.
Một văn phòng của Electronic Arts tại Los Angeles. Công ty này sản xuất các trò chơi điện tử nổi tiếng như Madden N.F.L. và Battlefield. Ảnh: Reuters
Số tiền mà Quỹ đầu tư công của Arab Saudi (PIF) bỏ ra cao gấp 11 lần khoản đầu tư để thành lập hệ thống giải LIV Golf và gấp 180 lần giá trị thâu tóm CLB Newcastle tại Ngoại hạng Anh. Với một công ty game, đây không chỉ là một thương vụ tài chính mà còn là bước ngoặt mang tính chiến lược toàn cầu.
Chủ sở hữu mới của EA là liên minh do PIF đứng đầu – quỹ đang quản lý hơn 700 tỷ USD tài sản quốc gia Arab Saudi. Lần này, việc chi số tiền khổng lồ để thâu tóm EA cho thấy tham vọng vượt ra ngoài thể thao truyền thống.
“Đây là chiến thắng lớn cho chiến lược quyền lực mềm của Saudi. EA là mảnh ghép hoàn hảo để quốc gia này gia tăng ảnh hưởng văn hóa”, George Osborn, biên tập viên Video Games Industry Memo, nhận định.
Trong nhiều năm, Saudi bị cáo buộc dùng thể thao để làm đẹp hình ảnh, giảm chú ý đến các vấn đề nhân quyền, bình đẳng giới hay quyền LGBT. Chính quyền luôn bác bỏ, nhưng cách tiếp cận ngày càng rõ ràng: gắn tên tuổi đất nước với niềm vui và giải trí.
“Khi một bà mẹ ra siêu thị mua trò EA Sports FC cho con, bà ấy không nghĩ về địa chính trị. Bà chỉ nghĩ đến niềm vui. Và đó là sự khéo léo trong chiến lược Saudi: khiến thế giới liên tưởng quốc gia này với sự giải trí”, Osborn phân tích.
Những người chơi EA Sports FC 26 trong Gamescom 2025 – sự kiện của ngành công nghiệp máy tính và trò chơi điện tử, tại Cologne, Đức ngày 20/8/2025. Ảnh: Reuters
EA không xa lạ với giới game thủ: loạt game bóng đá FIFA (nay là EA Sports FC) đã bán hơn 325 triệu bản kể từ 1993; The Sims tiêu thụ 200 triệu bản; Need for Speed vượt mốc 150 triệu. Ngoài ra, EA còn sở hữu Apex Legends, Battlefield, UFC, F1, NBA, NFL.
Trước thương vụ này, PIF đã sở hữu khoảng 10% cổ phần EA, đồng thời mua lại nhiều studio game có tiếng như đơn vị đứng sau Pokemon Go hay Monopoly Go.
Lần này, EA sẽ trở thành công ty tư nhân, không còn niêm yết trên sàn chứng khoán. Tất cả cổ phiếu được mua lại với giá 210 USD/cổ phiếu – cao hơn 25% so với thị giá. Tuy nhiên, thương vụ cũng đi kèm khoản nợ dự kiến 20 tỷ USD mà EA cần nguồn thu từ game để trả.
Các chuyên gia đánh giá động thái này không đơn thuần là đầu tư giải trí, mà Arab Saudi đang muốn định hình ngành esports.
Giáo sư Simon Chadwick (Emlyon Business School, Pháp) cho biết: “Saudi là một trong số ít quốc gia có chính sách chính phủ chính thức phát triển kinh tế esports. Điều này gắn liền với dân số trẻ, 70% dưới 35 tuổi, lớn lên cùng YouTube, console, game online. Chính phủ chỉ đơn giản là đáp ứng nhu cầu tự nhiên ấy”.
Thực tế, Saudi đã tổ chức Esports World Cup, đăng cai Olympic Esports Games 2027. Với EA – nhà phát triển những tựa game thể thao phổ biến – PIF nắm trong tay cánh cửa dẫn vào thị trường hàng trăm tỷ USD này.
“Trước đây, Saudi chỉ có ghế dự. Nhưng với EA, họ nắm quyền điều khiển. Điều đó cho phép nhà nước này định hướng phát triển một trong những công ty game lớn nhất thế giới theo mục tiêu của mình”, Osborn nói tiếp.
Sức mạnh này có thể lan sang cả phần cứng – nơi đặt máy chủ, phát triển console, phụ kiện – buộc nhiều nước và công ty từng ngần ngại hợp tác với Saudi phải cân nhắc lại.
Saudi hiện phụ thuộc khoảng 40% GDP vào dầu khí. Trước xu thế chuyển dịch sang năng lượng xanh, nước này buộc phải tìm nguồn thu khác.
Thái tử của Arab Saudi và chủ tịch PIF Mohammed bin Salman trong cuộc họp tại Riyadh, Arab Saudi ngày 11/9/2024. Ảnh: Reuters
Bên cạnh bóng đá – nơi Saudi Pro League đã thu hút những ngôi sao đình đám như Cristiano Ronaldo, Karim Benzema – quyền Anh, golf, MMA, snooker, thì game và esports trở thành mảnh đất màu mỡ.
“Người dân chỉ thực sự tương tác khi họ thấy bạn là thành viên hợp pháp, đáng tin cậy của cộng đồng kinh doanh và thể thao. Và đó là điều Saudi đang nỗ lực xây dựng”, Chadwick phân tích.
Nick Hurley, đồng sáng lập Guildford Games Ltd, thì nhấn mạnh: “Thương vụ này là cú mua lại lớn nhất lịch sử phố Wall. Nó sẽ bơm vốn giúp EA tăng trưởng mạnh mẽ hơn nữa. Đồng thời, nó chứng minh Trung Đông rất nghiêm túc với chiến lược giải trí, thể thao”.
Ông nhắc lại, EA từng khởi đầu bằng thương vụ nhỏ mua studio Bullfrog năm 1995. Giờ đây, với hậu thuẫn của PIF, hãng game này gần như chắc chắn giữ vị trí đỉnh cao trong ngành công nghiệp giải trí tương tác.
Với nhiều người, game giống như thể thao – một lối thoát khỏi đời thường, tránh xa lo âu chính trị. Nhưng khi ngành game trở thành miếng bánh hàng trăm tỷ USD, nó khó có thể thoát khỏi sự chú ý của các thế lực kinh tế, chính trị toàn cầu.
Saudi vừa biến một trong những cái tên lớn nhất ngành game thành công cụ mới cho chiến lược của mình. Câu hỏi đặt ra là: với quyền lực mới này, EA và cả ngành công nghiệp game sẽ đi về đâu?
Hồng Duy tổng hợp
