Bộ Công Thương đang chuẩn bị cho việc triển khai lộ trình mới về sử dụng xăng sinh học tại Việt Nam, với mục tiêu chuyển sang sử dụng xăng sinh học E10 trên toàn quốc. Bộ này đang tham mưu để trình Chính phủ ban hành lộ trình sử dụng xăng E10, dự kiến thực hiện từ ngày 1/1/2026.
Hai doanh nghiệp đầu mối xăng dầu lớn nhất cả nước là Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) và Tổng Công ty Dầu Việt Nam (PV Oil) cho biết sẽ thí điểm bán xăng E10 từ ngày 1/8.
Xăng sinh học E10 là gì?
E10 là loại nhiên liệu sinh học bao gồm 90% xăng không chì thông thường và 10% ethanol; tên gọi E10 cũng từ đó mà ra.
Trước khi E10 được giới thiệu, loại xăng thông thường chỉ chứa tối đa 5% ethanol và có thể sử dụng cho mọi xe chạy xăng mà không cần chỉnh sửa gì. Xăng E5 có tính chất tương tự như xăng A92 và A95. Đây là một loại xăng được pha chế từ 95% xăng A92 kết hợp với 5% ethanol khan (99,5%), thành phần 5% ethanol có trong xăng sinh học thực chất là cồn công nghiệp.
Tuy nhiên, xăng E10 không đơn giản như vậy.
Ethanol là loại nhiên liệu dạng cồn được sản xuất từ quá trình lên men các loại cây như mía đường, ngũ cốc và các phụ phẩm của chúng.
Khác với xăng không chì thông thường, ethanol được xem là phần nào trung tính với carbon, vì trong quá trình sinh trưởng, cây trồng hấp thụ nhiều CO₂ hơn lượng được thải ra khi sản xuất và đốt cháy nhiên liệu.
Điều này giúp bù đắp một phần lượng khí nhà kính phát sinh, tuy nhiên mức độ hiệu quả vẫn là chủ đề còn gây tranh cãi.
Ưu, nhược điểm của xăng sinh học E10
Do ethanol có trị số octane (RON) cao tới 108-109, nên khi pha vào xăng sẽ làm tăng trị số octane (tăng khả năng chống kích nổ của nhiên liệu). Thêm vào đó, với hàm lượng oxy cao hơn xăng thông dụng, giúp quá trình cháy trong động cơ diễn ra triệt để hơn, giảm tiêu hao nhiên liệu, đồng thời giảm thiểu phát thải các chất độc hại trong khí thải động cơ (CO và HC).
Ngoài ra, xăng sinh học E10 có giá thành thấp hơn một chút so với xăng A95, vì có pha ethanol. Trong bảng giá bán lẻ xăng dầu trong nước phổ biến trên thị trường vùng 1 (gần cảng, kho, nhà máy lọc dầu…) vào ngày 25/7, Petrolimex đã bổ sung giá xăng sinh học E10 RON-III ở mức thấp hơn giá xăng không chì RON 95-III khoảng 210 đồng/lít.
Về nhược điểm, trước tiên là xăng sinh học E10 có tính hút ẩm và ăn mòn cao hơn. Ethanol có tính hút ẩm nên có thể gây gỉ sét bình xăng bằng sắt thép.
Bình xăng (trái) và nắp bình xăng của xe bị gỉ sét do sử dụng xăng sinh học (Ảnh: bgnebraska).
Hiện tượng ăn mòn xảy ra với bộ chế hoà khí của xe không tương thích nhiên liệu sinh học (Image/Driven Racing Oil).
Thứ hai, do có đặc tính ăn mòn, nên cồn sinh học có thể gây ăn mòn, nứt vỡ các bộ phận như phớt (gioăng) cao su, nhựa và kim loại.
Các loại xe tương thích với xăng sinh học được trang bị các hệ thống đường ống, vật liệu bảo vệ bình nhiên liệu đáp ứng được các điều kiện an toàn.
Thứ ba, do có chỉ số năng lượng thấp hơn, xăng E10 có thể khiến các thông số vận hành của xe (công suất, lực kéo…) giảm một chút so với khi sử dụng xăng A95 không chì thông thường. Theo Cơ quan Quản lý thông tin năng lượng Mỹ (EIA), năng lượng của ethanol thấp hơn 33% so với xăng tinh khiết.
Có thể sử dụng E10 cho mọi loại xe không?
Câu trả lời ngắn gọn là: Không. Nhìn chung, hầu hết ô tô đời mới, sản xuất sau năm 2010, đều được trang bị để chạy được xăng E10, nhưng nếu không chắc chắn và để tránh những hậu quả tốn kém, bạn hãy kiểm tra thông tin nhiên liệu trong sách hướng dẫn sử dụng xe, trên nắp bình xăng, hoặc liên hệ với hãng xe.
Tất cả các hãng xe đều ghi rõ thông tin loại nhiên liệu có thể sử dụng cho xe, một mặt giúp đảm bảo sự vận hành trơn tru của xe, mặt khác giúp miễn trừ trách nhiệm bảo hành của hãng trong trường hợp xe xảy ra hỏng hóc do sử dụng nhiên liệu không phù hợp.
Sách hướng dẫn sử dụng thường đi kèm theo xe; nếu mất tài liệu này, người dùng có thể tải bản mềm trên website chính hãng.
Nếu tài liệu hướng dẫn sử dụng xe không có thông tin về loại xăng sinh học có thể sử dụng cho xe tại Việt Nam thì người dùng nên chủ động liên lạc với hãng để được tư vấn.
Khuyến cáo về nhiên liệu trong cuốn hướng dẫn sử dụng xe Mercedes-Benz E-Class đời 2017 tại Việt Nam (Ảnh: Việt Anh)
Ở một số dòng xe nhập khẩu, thông tin về loại xăng sinh học được phép sử dụng có trên nắp bình xăng (Ảnh: Reddit).
Nếu bạn đổ nhầm xăng sinh học E10 cho xe không tương thích, xe vẫn có thể chạy, nhưng về lâu dài, các bộ phận như phớt (gioăng), nhựa và kim loại có thể bị ăn mòn do đặc tính của cồn sinh học. Ethanol còn có khả năng hút ẩm, có thể dẫn đến hiện tượng ngưng tụ trong bình nếu xe để lâu không sử dụng.
Chuyện gì xảy ra nếu lỡ đổ xăng E10 vào xe không tương thích?
Hậu quả phụ thuộc vào từng loại xe và mức nhiên liệu đã đổ. Tuy nhiên, nhìn chung, đừng quá hốt hoảng.
Có thể xảy ra hiện tượng kích nổ sớm, xe khởi động kém hoặc máy chạy không êm, nhưng không đến mức xe hỏng hoàn toàn ngay lập tức.
Bạn có thể sửa sai bằng cách đổ đúng loại nhiên liệu khi còn khoảng 1/2 đến 1/3 bình. Trong lúc sử dụng nốt nhiên liệu cũ, có thể xảy ra tình trạng khó khởi động hoặc động cơ rung.
Nếu vẫn không yên tâm, bạn có thể gọi cứu hộ để đưa xe về xưởng để xử lý, hoặc sử dụng dịch vụ cứu hộ nhiên liệu tại chỗ. Tuy nhiên, việc hút hết nhiên liệu E10 ra là không cần thiết, trừ khi xe hoàn toàn không khởi động được – điều hiếm khi xảy ra.
Mẹo sử dụng xăng E10 an toàn
Thứ nhất, ngay cả với xe tương thích với xăng sinh học E10, nếu để lâu không sử dụng (3-4 tuần) thì hãy xả sạch bình xăng hoặc cân nhắc sử dụng chất ổn định xăng. Lý do là xăng E10 có đặc tính “háo nước”, dễ xảy ra hiện tượng tách lớp ethanol ngậm nước và xăng sau vài tuần, đặc biệt là khi xe đứng im một chỗ thời gian dài; nước nặng hơn lắng bên dưới, còn xăng nổi lên trên. Phần nước sẽ gây han gỉ bình xăng, và khi sử dụng xe trở lại, nước lọt vào làm hỏng bơm xăng.
Hạn sử dụng của xăng E10 thường là 3 tháng, nhưng bạn khó có thể biết vào thời điểm đổ xăng vào xe, xăng đã được sản xuất từ khi nào, nên 3-4 tuần không sử dụng xe là mốc thời gian nhiều chuyên gia khuyến cáo nên xả sạch bình xăng.
Thứ hai, chủ xe nên thay lọc xăng định kỳ thường xuyên hơn so với khi sử dụng xăng A95 thông thường.
Thứ ba, chủ xe nên cân nhắc phương pháp phủ chống gỉ cho bình xăng.
