Các hoạt động diễn ngôn mang tính thù hận trên mạng xã hội ở Tây Ban Nha suốt một năm qua cho thấy: Lamine Yamal hứng chịu 60% các cuộc tấn công phân biệt chủng tộc, thường xuyên bị gọi là “đồ mọi Morocco khốn kiếp”.
Cơ quan Quan sát Chống Phân biệt Chủng tộc và Bài ngoại Tây Ban Nha (Oberaxe) cho biết tài năng 18 tuổi thuộc biên chế Barca phải hứng chịu đa số các lời xúc phạm. Tỷ lệ của Yamal cao gấp đôi so với một nạn nhân nổi tiếng khác – tiền đạo Real Madrid, Vinicius.
“Đồ mọi khốn kiếp”, “Thằng nhỏi con MENA” (MENA ám chỉ khu vực địa lý Bắc Phi và Trung Đông)… là những thông điệp tấn công phổ biến trên mạng xã hội ở Tây Ban Nha nhắm vào Yamal vào ngày 22/9 năm nay. Đây chính là ngày sao trẻ Barca lần thứ hai liên tiếp giành Kopa Trophy cho cầu thủ U21 hay nhất mùa, và về nhì trong cuộc bình chọn Quả Bóng Vàng 2025 do tạp chí Pháp France Football tổ chức.
Dù Ousmane Dembele đoạt giải thưởng danh giá này, Yamal tạo ra lượng thảo luận ngang ngửa với cầu thủ Pháp trên mạng xã hội, cả tích cực lẫn tiêu cực.
Yamal mừng bàn thắng trong trận El Clasico ngày 26/10/2024. Ảnh: EFE
Oberaxe giữ vai trò then chốt trong hợp tác giữa Bộ Hòa nhập, An sinh Xã hội và Di cư Tây Ban Nha với La Liga và đã hoạt động nhiều năm trong phòng ngừa diễn ngôn mang tính thù hận ở lĩnh vực thể thao. Họ đánh giá: “Với nguồn gốc xuất thân – mẹ từ Guinea Xích đạo, cha từ Morocco, Yamal dễ dàng trở thành đối tượng bị nhìn nhận và đối xử theo một cách khác cả trên mạng xã hội lẫn ngoài đời thực, bởi chính những người Tây Ban Nha, nơi cậu sinh ra và lớn lên, cũng như chọn đại diện cho ĐTQG nước này”.
Bên cạnh Yamal, những cầu thủ da màu khác đang thi đấu ở Tây Ban Nha là cặp anh em Inaki và Nico Williams của Athletic Bilbao, cùng Vinicius của Real cũng thuộc nhóm đối tượng bị “bạo hành ngôn từ” trên mạng xã hội. Trong đó, hai ngôi sao của đội bóng xứ Basque và tiền đạo cánh Brazil đã nhiều lần lên tiếng tố cáo các cuộc tấn công phân biệt chủng tộc nhắm vào họ tại Tây Ban Nha.
Thông qua hệ thống FARO áp dụng trí tuệ nhân tạo vào phương pháp của Oberaxe, mùa giải 2024-2025 tại La Liga phát hiện 33.438 nội dung phân biệt chủng tộc được báo cáo trên mạng xã hội. 33% số này bị chính các nền tảng xóa đi: với Facebook là 62% nội dung bị xóa sau khi được báo cáo, trong khi X (trước đây là Twitter) chỉ xóa 10%.
Báo Tây Ban Nha El Pais được phép tiếp cận nguồn dữ liệu, cho biết Yamal là cầu thủ đứng đầu trong danh sách nạn nhân phân biệt chủng tộc bị tấn công trên mạng xã hội, chiếm đến 60%. Vinicius đứng thứ hai, chiếm 29%. Ở mức thấp hơn, các cầu thủ khác như Kylian Mbappe, Alejandro Balde, Brahim Diaz hay Inaki Williams cũng bị tấn công vì đặc điểm sinh học và định kiến liên quan.
“Điều này cho thấy lĩnh vực thể thao có thể phản ánh và tái tạo động thái phân biệt đối xử, liên quan đến tôn giáo và xây dựng bản sắc văn hóa xã hội”, tài liệu từ Oberaxe nêu. “Khi đấu tranh chính trị và các đảng phái biến di cư thành chủ đề chính, diễn ngôn chính trị thấm vào các lĩnh vực khác như bóng đá”, Javier Goma – triết gia, nhà văn và bình luận viên Tây Ban Nha, giám đốc Quỹ Văn hóa xã hội Juan March – nhận xét.
Xét ở cấp độ CLB của La Liga, Real (34%) và Barca (32%) cùng chiếm hơn 65% thông điệp tiêu cực nhắm vào các cầu thủ của họ. Tiếp theo là Real Valladolid (17%), Valencia (8%), Athletic Bilbao (6%), Real Sociedad (5%) và Atletico Madrid. “Phân bố này phản ánh không chỉ mức độ phổ biến và khả năng hiển thị của các CLB, mà còn cả tính chất cạnh tranh và thù địch trong thể thao làm nên hành vi phân biệt đối xử”, nhóm nghiên cứu Oberaxe giải thích.
Ví dụ, thời điểm trùng với trận cầu El Clasico ở La Liga mùa trước, các ngày 27 và 28/10/2024 ghi nhận lần lượt 3.675 và 2.855 thông điệp phân biệt chủng tộc và bài ngoại trên mạng xã hội. Bấy giờ, những nạn nhân chủ yếu là Yamal, Raphinha và Ansu Fati (người chuyển sang Monaco hè 2025). Vinicius hứng chịu lượng bình luận mang tính thù địch lớn trong lúc trận đấu diễn ra và sau khi công khai tố cáo hành vi phân biệt chủng tộc nhắm vào mình.
Goma nhấn mạnh: “Những bình luận như ‘dù chơi cho tuyển Tây Ban Nha, cậu ta vẫn là đồ mọi suốt đời’ nhắm vào Yamal. Việc cậu ấy khoác áo ĐTQG bị nhiều người cố tình bỏ qua. Những kẻ xúc phạm không chấp nhận cậu ấy là người của họ vì biểu hiện thù hận không thích sự chính xác hay sự thật; chúng tìm kiếm sự ủng hộ trong sự giải phóng công khai ấy”.
Khi được báo El Pais liên hệ, đại diện Yamal trả lời rằng: “Các bình luận phân biệt chủng tộc không làm cậu ấy lo lắng. Yamal đã quen với những diễn ngôn thù hận, đến mức thậm chí còn tự đùa cợt về bản thân. Hơn nữa, cậu ấy biết cách tập trung vào những điều quan trọng, xem và đọc gì, và bỏ qua những gì không đáng chú ý. Yamal không mệt mỏi và căng thẳng vì bị phân biệt chủng tộc, cũng không bao giờ phản ứng bằng cách tự biến mình thành nạn nhân”.
Nhưng thực trạng này có thể ảnh hưởng đến chính những người thân trong gia đình của Yamal. Khi một bình luận viên nói trên sóng Movistar+ rằng “nếu không thành công trong bóng đá, cậu ta sẽ phải đứng ở ngã tư đèn đỏ”, cha mẹ của Yamal liền gọi cho Chủ tịch Barca Joan Laporta, yêu cầu phản ứng chính thức từ CLB. Tuy nhiên, ngày hôm sau, tài năng 18 tuổi này đã lên tiếng bênh vực Burgos: “Ông ấy muốn khen tôi, dù không tìm được từ ngữ phù hợp”.
Báo cáo Oberaxe cho biết, các thông điệp phổ biến nhất nhắm vào các cầu thủ bị phân biệt chủng tộc gồm: “đồ cặn bã hoặc súc vật” (21,81%), “đồ con hoang” (15,69%) và “mọi đen” (8,37%). Ví dụ, một số nội dung được phát hiện và xóa bỏ gồm có: “Nico và Vinicius là khỉ, Yamal là mọi”, “đồ da đen cặn bã Inaki Williams”.
Hoàng Thông tổng hợp
