Khi xe “rớt sao” NCAP: Câu chuyện tiêu chuẩn giữa các thị trường

Nhiều mẫu xe bán tại Việt Nam bị chấm 0-1 sao NCAP, phản ánh khoảng cách tiêu chuẩn an toàn giữa các thị trường.

Những kết quả đánh giá 0-1 sao NCAP dành cho một số mẫu xe quen thuộc với người tiêu dùng Việt Nam như MG 5, Suzuki Fronx hay Suzuki Swift đang thu hút sự chú ý không chỉ bởi con số ngôi sao thấp hiếm thấy, mà còn bởi câu hỏi phía sau: điều gì khiến cùng một mẫu xe lại có mức đánh giá an toàn khác nhau đáng kể giữa các thị trường?

Trong bối cảnh an toàn ngày càng được các hãng xe nhấn mạnh như một yếu tố bán hàng quan trọng, những kết quả này cho thấy NCAP không đơn thuần là “thước đo chung” cho mọi thị trường. Thực tế, NCAP là tên gọi của các chương trình đánh giá an toàn xe độc lập, được xây dựng theo từng khu vực địa lý, với tiêu chuẩn và kịch bản thử nghiệm khác nhau. Hiện nay, các tổ chức phổ biến gồm Euro NCAP (châu Âu), ANCAP (Australia – New Zealand), ASEAN NCAP (Đông Nam Á) và Global NCAP.

Sự khác biệt về tiêu chuẩn là nguyên nhân chính dẫn đến chênh lệch kết quả đánh giá. Tại châu Âu hay Australia, các bài thử nghiệm được thiết kế khắt khe hơn, yêu cầu xe phải được trang bị đầy đủ hệ thống an toàn chủ động và thụ động, từ túi khí trung tâm, bộ căng đai khẩn cấp cho cả hai hàng ghế, đến các công nghệ hỗ trợ lái tiên tiến. Trong khi đó, tại Đông Nam Á, tiêu chuẩn đánh giá vẫn tập trung nhiều hơn vào các kịch bản tai nạn phổ biến trong khu vực, với mặt bằng yêu cầu thấp hơn.

Trường hợp Suzuki Fronx là ví dụ điển hình. Trong bài kiểm tra của ANCAP năm 2025, mẫu SUV cỡ A này chỉ đạt 1 sao an toàn do gặp sự cố nghiêm trọng trong thử nghiệm va chạm trực diện toàn phần. Cụ thể, bộ phận rút dây đai an toàn ở hàng ghế sau bị hỏng, khiến dây đai nhả ra không kiểm soát và hình nhân thử nghiệm lao mạnh về phía trước, va đập vào lưng ghế lái. Sự cố này khiến mức độ bảo vệ hành khách phía sau bị đánh giá rất thấp.

Tuy nhiên, tại Đông Nam Á, Suzuki Fronx lại có kết quả hoàn toàn trái ngược. Theo ASEAN NCAP, phiên bản Fronx 1.5 AT bán tại Malaysia đạt chứng nhận 5 sao với tổng điểm 77,7. Sự khác biệt này cho thấy cùng một mẫu xe nhưng cấu hình, trang bị và tiêu chuẩn đánh giá áp dụng cho từng thị trường có thể tạo ra những kết quả hoàn toàn khác nhau.

Suzuki Swift cũng phản ánh rõ câu chuyện này. Trong kỳ đánh giá năm 2024, Swift thế hệ mới chỉ đạt 1 sao ANCAP do thiếu các trang bị được xem là tiêu chuẩn tại Australia và New Zealand, như túi khí trung tâm hay hệ thống phanh khẩn cấp tự động khi lùi. Mẫu xe được thử nghiệm là phiên bản dành riêng cho thị trường này, áp dụng tiêu chuẩn châu Âu. Đến năm 2025, sau khi được bổ sung thêm các tính năng hỗ trợ an toàn, Swift đã nâng mức đánh giá lên 3 sao ANCAP. Trong khi đó, tại Đông Nam Á, Swift thế hệ cũ từng đạt 4 sao ASEAN NCAP, còn thế hệ mới hiện chưa chưa được công bố kết quả.

Gây chú ý hơn cả là MG 5. Năm 2023, mẫu sedan hạng C này từng bị ANCAP chấm 0 sao, mức thấp nhất trong hệ thống đánh giá. Báo cáo chỉ ra hàng loạt thiếu sót mang tính nền tảng, đáng chú ý nhất là việc xe không được trang bị bộ căng đai khẩn cấp cho cả hai hàng ghế – một trang bị được xem là tối thiểu để giảm chấn thương khi xảy ra va chạm. Bên cạnh đó, hệ thống nhắc thắt dây an toàn chỉ có ở hàng ghế trước, trong khi hành khách phía sau không được giám sát. Sang thế hệ mới, MG 5 đã cải thiện đáng kể trang bị và đạt 3 sao ANCAP, dù vẫn thiếu túi khí trung tâm.

Nhìn rộng hơn, những con số 0-1 sao NCAP không đơn thuần phản ánh việc một mẫu xe “kém an toàn” theo nghĩa tuyệt đối. Thực tế, chúng cho thấy cách các hãng xe đang “tùy biến” sản phẩm theo từng thị trường, nhằm cân bằng giữa chi phí, giá bán và yêu cầu pháp lý. Tại các thị trường có tiêu chuẩn cao, những mẫu xe giá rẻ, cấu hình tối giản rất dễ bị chấm điểm thấp nếu không kịp nâng cấp trang bị an toàn.

Với người tiêu dùng Việt Nam, điều này đặt ra yêu cầu phải nhìn nhận kết quả NCAP một cách tỉnh táo hơn. Trong nhiều năm, thông tin “đạt 4-5 sao NCAP” thường được xem như bảo chứng cho sự an tâm khi mua xe, nhưng ít ai để ý ngôi sao đó thuộc về tổ chức nào, áp dụng cho phiên bản nào và theo tiêu chuẩn của khu vực nào.

Ở chiều ngược lại, sự minh bạch của các tổ chức NCAP cũng đang tạo ra áp lực tích cực lên thị trường. Khi thông tin về an toàn được công bố rộng rãi, người tiêu dùng bắt đầu quan tâm nhiều hơn đến số lượng túi khí, hệ thống phanh tự động hay các công nghệ hỗ trợ lái, thay vì chỉ nhìn vào giá bán hay thiết kế. Điều này buộc các hãng xe, đặc biệt ở phân khúc phổ thông, phải cân nhắc lại chiến lược cắt giảm trang bị để tối ưu chi phí.

Trong bối cảnh thị trường ô tô Việt Nam bước vào giai đoạn cạnh tranh khốc liệt, an toàn đang dần trở thành một tiêu chí quan trọng hơn trong quyết định mua xe. Những “ngôi sao” NCAP, vì thế, không chỉ là con số kỹ thuật, mà còn phản ánh trách nhiệm của nhà sản xuất đối với người tiêu dùng và mức độ trưởng thành của từng thị trường.

Theo Diễn đàn doanh nghiệp